Classico ma non troppo - een afspeellijst van DJ Moussa Rasé


Spotify-afspeellijst

We starten een nieuw klassiek avontuur met "Symphony No. 3, Op.90: Poco Allegretto" van Johannes Brahms, een romantisch werk met een belangrijke volkse invloed. Dit derde deel van zijn symfonie is een melancholisch intermezzo dat mooi balanceert tussen een majeure en mineure toonzetting.

Johannes Brahms
Wonderkind Johannes Brahms werd in 1833 geboren in een sloppenwijk in Hamburg als zoon van een muzikant. Toen hij tien jaar jong was, speelde hij een pianopartij die werd bijgewoond door een Amerikaans impresario die hem veel geld bood om in Amerika te gaan spelen. De pianoleraar van Johannes Brahms was echter bang dat de jongen hierdoor zijn talent niet verder zou ontwikkelen - het plan mocht niet doorgaan. Om zijn ouders in hun levensonderhoud te voorzien, was Brahms gedwongen om populaire muziek te spelen in kroegen en bordelen. In zijn vrije tijd las hij poëzie en verzamelde hij volksliedjes die hij bewerkte tot zijn eerste officiële composities.

In 1853 ging Brahms samen met de Hongaarse violist Eduard Reményi op tournee. Aan zijn zijde kreeg Brahms veel lovende kritiek, onder meer van de invloedrijke Robert Schumann met de woorden "Pet af, mensen, een genie!". Brahms naam en faam was gemaakt. Brahms componeerde een zeer omvangrijk oeuvre, waarvan hij door zijn perfectionisme helaas ook veel zelf heeft vernietigd. Ondanks zijn successen leidde Brahms een bescheiden leven. Hij overleed in 1897 op 63-jarige leeftijd.
Remo Giazotto
Het "Adagio pour orchestre à cordes et orgue" van de Italiaanse musicoloog Remo Giazotto uit 1945 is gebaseerd op een werk van de vergeten Venentiaanse componist Albinoni, "Adagio d'Albinoni" uit 1708.
De Italiaanse musicoloog Giazotto vond  naar eigen zeggen de partituren van zijn geliefde componist in de naoorlogse ruïnes van de bibliotheek van Dresden. De adagio werd onmiddellijk herkend als een meesterwerk uit de barok, waarna het oeuvre intussen is deel gaan uitmaken van ons collectieve geheugen.

Toch is er iets raars aan de hand, want Remio Giazotto kon nooit het originele manuscript tonen. Toen musicologen daarop in Dresden op zoek gingen naar fragmenten van de partituur, kwamen ze van een kale reis terug. In 1992 verklaarde Giazotto in een nieuw verhaal dat hij de partituur reeds in 1940 gevonden had.
De waarheid zal wellicht niet snel aan het licht komen, want Giazotto overleed in 1998. Maar eigenlijk doet het er allemaal niet toe; de compositie kende vanaf 1960 ongelooflijk veel succes en vormt intussen de basis van heel wat nummers in verschillende stijlen, zowel flamenco, jazz, pop, rock als techno. Jim Morisson gebruikte de Adagio als begeleiding bij één van zijn gedichten.
Van klassieke muziek over de rock van Jim Morisson pendelen we naar de opera. Mahagonny is een denkbeeldige stad in het midden van de woestijn waar alles mogelijk is. Het is een virtuele wereld van dollars, whiskey en seks, gesticht door drie oplichters. Iedereen kan er zijn deel van het geluk afkopen, maar let op voor de vrijdenkers die deze illusie aan diggelen zouden slaan.

Het zangspel "Das kleine Mahagonny" diende als basis diende voor de grotere opera en werd geschreven door de Duitse pianist en componist Kurt Weill en dramaticus Bertolt Brecht in 1927. Bij de machtsovername door Nazi-Duitsland in 1933 werd echter alle muziek van de Joodse Kurt Weill verboden en de originele manuscripten werden verbrand. Weills vluchtte naar Parijs en emigreerde later naar New York. Weills schreef boeiende en toegankelijke composities, vaak zwevend tussen humor en ernst.
We volgen nog even de bloedrode draad van het nazisme en fascisme. "Amarcord" is een autobiografische film van Frederico Fellini uit 1973. In de film vertelt hij het verhaal van zijn jeugdjaren tijdens het opkomende fascisme in Rimini, Italië. Beroemd is de scène waarin oom Teo, voor een dagje uit het gesticht gehaald, in een boom is geklommen om over het landschap zijn hartenkreet "voglio una donna!' (Ik wil een vrouw!) uit te schreeuwen.
De muziek voor Fellini's film werd geschreven door meester-filmcomponist Nino Rota, een naam die al eerder voorkwam in de afspeellijsten van DJ Moussa Rasé.
 

George Gershwin en zijn broer schreven in 1924 de song "The Man I Love" voor een musical. Het nummer, oorspronkelijk onder de titel "The Girl I Love", werd echter geweerd. Later poogden de gebroeders Gershwin het nummer in te passen in de anti-oorlogssatire "Strike Up The Band", een musical die eveneens na de try-out werd geweerd. Dankzij Lady Edwina Mountbatten, echtgenote van de achterkleinzoon van Queen Victoria en lid van de Engelse high society, bleef het nummer echter overeind. De dame hoorde het lied op een dansfeest en nam de partituur mee over de oceaan om het te laten spelen door haar favoriete dansorkesten. In Groot-Brittanië sloeg de vonk wel aan en groeide "The Man I Love" uit tot een populaire jazz-standaard, onder meer gekend in een versie van Billie Holiday en Etta James.
Bandoneon
Astor Piazzolla was een Argentijns tangomuzikant, componist en meester op de bandoneon, een kleine accordeon. Op zoek naar een nieuwe vorm om de tango te bespelen ontwikkelde hij de meer complexe en virtuoze Tango Nuevo. "Oblivion", een werk waarin het strakke ritme van de tango heel wat ruimte laat voor de melodie, werd door Piazzolla gecomponeerd in 1984 voor de film Henry IV.





Franz Liszt
De uit China afkomstige pianist Lang Lang brengt rustige muziek van zijn idool uit de laat-romantische periode, de Hongaarse Franz Liszt. Liszt was op zijn beurt bevriend met de uit Polen afkomstige Fréderic Chopin. De Prelude No. 4, Opus 28 werd op zijn eigen verzoek gespeeld op zijn begrafenis.
October 2012
The river had been rising all day
And a hurricane was coming up slowly from the south
We watched as the sparkling black river crossed the park
Then a highway
Then came silently up our street

From above Sandy was a huge swirl
It looked like galaxies
Whose names I didn't know

Our Street Is a Black River - Laura Anderson & Kronos Quartet

Laurie Anderson vertelt met een kille stem haar gruwelijke ervaringen over de ravage die orkaan Sandy in 2012 aanrichtte aan de oostkust van Noord-Amerika. Bij die orkaan werden de instrumenten van de muzikante, samen met haar archieven, tot schroot gereduceerd. Het Kronos Quartet versterkt met een elektro-akoestische achtergrond de tot de verbeelding sprekende tragiek.


Baptiste Trotignon brengt een ingetogen pianoversie van Paul McCartney's "Jenny Wren", een song gebaseerd op het gelijknamige karakter uit het boek "Our Mutual Friend" van Charles Dickens. 
De Spaanse componist Joaquin Rodrigo vreesde dat de cultuur in zijn land zou verdwijnen door de burgeroorlog. Daarom integreerde hij elementen van de Spaanse cultuur in zijn werk. Met het rustige "Concierto de Aranjuez" daagde hij in 1939 met de eenvoud van een gitaar een volwaardig orkest uit. In dit tweede deel van het adagio voel je hoe de spanning toeneemt. Met de titel verwijst Rodrigo ook naar het glorierijke verleden van Spanje: Aranjuez, een stad op 47 kilometer van Madrid, was immers ooit de zomerresidentie van de Spaanse koningen.
Tijdens de uitvoering van zeventiende-eeuwse Italiaanse muziek, ontstond bij Les "Bareades de Montreal" de idee om The Beatles met een barok-jasje te kleden. "The Best of Beatles Baroque" was geboren. Jim Morisson op de tonen van Albinoni, The Beatles goes baroque, George Frideric Händel zou van minder opnieuw uit de bol gaan met de energieke, jazzy uitvoering van Sinfonia. Ook met het atypische en eerder surrealistische Belgische collectief Rêve d'Eléphant Orchestra komt er geen einde aan de euforie. Schuif de stoelen aan de kant en laat je meeslepen door stuwende blazerspartijen!


De academische opleiding ging Maurice Ravel niet voor de wind. In 1903 was hij op 28-jarige leeftijd, ondanks talrijke optredens en composities, nog steeds student aan het conservatorium van Parijs. Hij had immers reeds drie maal na elkaar geen prijs gewonnen bij de jaarlijkse competitie van het conservatorium, een noodzakelijke vereiste om af te studeren. Enkele jaren later werd hij zelfs uitgeschakeld in de voorronde van dezelfde competitie, wat aanleiding gaf tot een luid schandaal in de Franse kunstwereld. De directeur van het conservatorium werd daarop gedwongen ontslag te nemen, waarna Ravel zijn status eindelijk kon bekrachtigen. Ravel werkte het melodieuze, levendige en vooral zeer innovatieve "String Quartet" af in 1903 en droeg de compositie op aan zijn leermeester.
"Stranger Than Paradise" is een Amerikaanse zwart-wit film uit 1983 van producer Jim Jarmusch, en Jazzmuzikant John Lurie die zelf in de film de rol van het hoofdpersonage "Willie" vertolkt. John Lurie schreef ook zelf de originele soundtrack. Ook Screamin' Jay Hawkins' "I Put A Spell On You" kreeg in de film een prominente rol. Het Roemeense Balanescu Quartet brengt nadien een donker en mysterieus klinkend "Improvisation I". En wonderkind Johannes Brahms schreef tijdens zijn verblijf in Wenen "16 Waltzes", een eerbetoon aan de wals, als korte "quatre-mains-stukken", piano-composities waarbij twee pianisten samen musiceren op één piano.
Prinses Magogo
De Britse componiste Anne Dudley werkte onder meer samen met The Pet Shop Boys, Sting, Frankie Goes To Hollywood en Alison Moyet. Ze schreef ook filmmuziek voor The Full Monty en Les Misérables.  Met "Pie Jesu" brengt ze ons recht naar hogere sferen. Ook met de Zuid-Afrikaanse zangeres Sibongile Khumalu maakten we eerder al kennis in de afspeellijsten van DJ Moussa Rasé. Met "Haya, mntwan' omkhulu!" of "Zing, Prinses!" brengt ze Zulu-prinses Magogo kaDinizulu Buthelezi weer tot leven. Prinses Magogo engageerde zich politiek in een periode waar vrouwen geen rechten hadden. Ze was bovendien zangeres en componiste, bespeelde de isigubhu en leverde een belangrijke bijdrage leverde aan de ontwikkeling van de traditionele Zuidafrikaanse muziek.

Rinaldo, aanbeden door Armida
Onder het motto "Klassiek, maar niet te veel" laat Moussa ons kennis maken met "Rinaldo" van George Frideric Händel, een aria over liefde, haat en dood, geheel in Italiaanse stijl en bestemd voor de podia in Londen.
In 1706 maakte operaschrijver Händel als 21 jarige jongeman studiereizen naar Florence, Napels en Rome. In 1710 vertrok hij naar Londen.
Rinaldo is een epos over de geschiedenis van de eerste kruistocht toen Christelijke troepen onder leiding van Godfried van Bouillon een poging deden om Jeruzalem te bevrijden van de Saracenen. Godfried – Goffredo in de opera – belooft zijn dochter Almirena aan de ridder Rinaldo wanneer deze er in slaagt de stad in te nemen. De beide geliefden worden echter het slachtoffer van de intriges van de tovenares Armida en van Argante, koning van Jeruzalem. Het muziekdrama met veel bombardie en emotionele kracht oogstte veel succes in Londen, niettegenstaande critici zich ergerden aan de Italiaanse gezangen op de Britse podia.

Vier saxofoons verleggen nadien hun muzikale grenzen met met de weinig bekende orgelwerken "Koraalpartita", een ingetogen en ontwapenend eresaluut aan Johann Sebastian Bach. De werken zijn geschreven door Bach op 15-jarige leeftijd en werden later geperfectioneerd. Het Belgische Bl!ndmann Saxophone Quartet arrangeerde de polyfonie uit de barokperiode tot een hedendaagse eigenzinnige compositie.

Met Terry Riley's indrukwekkende "In C" brengt het Blindman Kwartet daarna een "minimalistische" geluidsmuur die bestaat uit korte muzikale frases met subtiele variaties, elkaar met enige tegenstrijdigheid opvolgend. De Wikipedia-omschrijving van "In C" is best intrigerend:

"53 korte, genummerde muzikale frases, die duren van een halve beat tot 32 beats. Elke zin kan een willekeurig aantal keren worden herhaald. Elke muzikant heeft controle over welke zin ze spelen: spelers worden aangemoedigd om de zinnen op verschillende tijdstippen af ​​te spelen, zelfs als ze dezelfde zin spelen. Op deze manier, hoewel de melodische inhoud van elk deel vooraf bepaald is, heeft In C elementen van "aleatorische muziek".
In de uitvoeringsrichtlijnen staat dat het muzikale ensemble moet proberen binnen twee tot drie frases van elkaar te blijven. De frases moeten op volgorde worden afgespeeld, hoewel sommige kunnen worden overgeslagen.
Zoals gedetailleerd in sommige edities van de partituur, is het gebruikelijk voor één muzikant om de noot C in herhaalde achtste noten te spelen, meestal op een piano of percussie-instrumenten. Dit werkt als een metronoom en wordt "The Pulse" genoemd."
Geprikkeld? Dan kan je meer lezen in "Terry Riley's "In C" - A Journey Through a Musical Possibility Space" door Tero Parviainen.



Door middel van repetitieve muziek die kolkt als een waterhoos plaatst het Kronos Kwartet plaatst ons, met "The Water Rises", andermaal te midden van de verwoestende orkaan Sandy.
Met een Griekse moeder, een Turkse vader en opgegroeid in Spanje, bevindt de Belgische componiste componiste en pianiste Myriam Alter zich onmiskenbaar op de "crossways". Ook muzikaal, want samen met klarinetspeler John Ruocco en accordeonspeler Luciano Biondini, met op de tuba en trombone Michel Masso, Nic Thys op de contrabas en Landers Gyselinck aan de drums, nodigt ze ons uit voor een melancholische, bij wijlen droevige maar melodieuze mix van wereldmuziek en jazz. Achter de coulissen knipoogt ze stiekem uitnodigend naar Beethoven en Eric Satie.
John Coltrane's bigband-versie van de 16e eeuwse Engelse folksong "Greensleeves" is stormachtig vernieuwend.
"Greensleeves" is een melancholisch deuntje dat zingt over een afgewezen liefde. Men vertelt dat het liedje oorspronkelijk werd geschreven door Henry VIII, gewijd aan zijn geliefde en toekomstige koningin Anne Boleyn. De song blijkt echter van Italiaanse origine, waardoor het vermoedelijk pas Engeland bereikte na de dood van Koning Henry VIII. In die periode had "Green" ook een seksuele inhoud; waarbij met "Green Sleeves" mogelijk een prostitué bedoeld wordt.

In 1865 schreef William Chatterton Dix, herstellend van een ernstige ziekte, de tekst "What Child Is This?" op de melodie van "Greensleeves". De nieuwe song is intussen een populair kerstliedjes in de Verenigde Staten. Wat er ook van zij, het volksliedje "Greensleeves" werd stevig omarmd tijdens de folk-revival van de jaren '60. En hoor je in Engeland, Nieuw Zeeland of Australië het deuntje, prijs je dan gelukkig: de ijsventer komt er aan!

Alas my love you do me wrong
To cast me off discourteously;
And I have loved you oh so long
Delighting in your company.
Greensleeves was my delight,
Greensleeves my heart of gold
Greensleeves was my heart of joy
And who but my lady Greensleeves.

 Greensleeves - Engels volkslied
Aansluitend op de eclectische fusion van John Coltrane, trakteert David Byrne, bijgestaan door het Roemeense Balanescu Quartet, ons op een minimalistisch mooi "High Life For Strings", balancerend tussen een klassieke setting en de wat verborgen "feeling good" Afrikaanse High Life groove. En met de violen in de hand trekken we verder op reis naar Ierland. En we nemen mee op reis... een symfonie van Vivaldi. DJ van dienst is De Courson, zijn enthousiaste creatie wordt een verrijkende fusie van klassieke barokmuziek met Keltische volksmuziek. En na nog een tussenstop in Spanje, samen met Isaac Albeniz, belanden we weer bij The Beatles. Gekleed in een klassiek jasje passen ze piekfijn bij de hoes van Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band, tailleurs van dienst andermaal Les Borreades de Montreal.

DJ Moussa Rasé nam ons mee op een klassiek avontuur van liefde, haat en dood, knipogend naar The Beatles en The Doors. Op onze tocht worden we geconfronteerd met oorlog, orkanen en ander onheil. De inslag is klassiek, toch belanden we ondanks de complexiteit steeds weer met beide voeten op de grond om te genieten van wereldse en volkse deuntjes.