Swing Low Sweet Chariot

Swing low, sweet chariot
Coming for to carry me home
Swing low, sweet chariot
Coming for to carry me home

I looked over Jordan, and what did I see?
(Coming for to carry me home)
A band of angels coming after me
(Coming for to carry me home)

If you get there before I do
(Coming for to carry me home)
Tell all of my friends, that I'm coming there too
(Coming for to carry me home)

Na de beproevingen van het aardse bestaan, wacht de eeuwige glorie in de hemel. Dat is althans wat de spiritual "Swing Low, Sweet Chariot" verkondigt. 

"Swing Low, Sweet Chariot" is een negro-spiritual die een cross-over maakt naar de jazz, de bebop, de swing, de folk en uiteraard naar de blues. Het is een song gericht op hoop, maar voor de slaven kwam die hoop pas, eens de dood is ingetreden.

Vanaf de achttiende eeuw werden door de slaven meer en meer hymnes gezongen met daarin duidelijke vraag- en antwoordpatronen. Inhoudelijk waren de christelijke spirituals meestal gericht op thema's van goed en kwaad, juist en fout, god en duivel. Bij de negro-spirituals ging het vaak over redding, het hiernamaals en hun verlossing uit het lijden. Slaven mochten immers niet openlijk zingen over hun verlangen en hun hoop op vrijheid. Om die reden werden de verlangens verhuld in teksten met een dubbele betekenis.

De melodie van "Swing Low, Sweet Chariot" is geschreven in de pentatonische schaal van de blues, en de tekst is eenvoudig met een call- en response formaat. Dat was handig, want door het nummer voor te zingen en de toehoorders dezelfde lijn te laten herhalen, werd het lied gemakkelijk ingeprent, onthouden en weer uitgedragen.
De tekst van "Swing Low, Sweet Chariot" verwijst naar de hemelvaart van de profeet Eliah. Toen Eliah wist dat hij ging sterven, ging hij samen met zijn opvolger Elisah naar de oevers van de Jordaan. Eliah deed zijn mantel uit, rolde die op en sloeg er mee op het water. Het water verdeelde zich naar links en naar rechts, waardoor Eliah en Elisah naar de overkant konden stappen. En plots kwam er een wagen van vuur, met vurige paarden ervoor gespannen. En in een stormwind werd Elisah in de hemel opgenomen. Swing Low, Sweet Chariot!

Om vrij te zijn, moesten de slaven de rivier Ohio oversteken, want in het noorden was slavernij illegaal. Slaven hadden zelf geen thuis, ze woonden op het land van hun eigenaars. Ze vonden steun in het geloof: hun thuis was in het hiernamaals, het aardse verblijf was slechts tijdelijk. 

Negro spiritual en de Choctaw-indianen

Voor de oorsprong van "Swing Low, Sweet Chariot" moeten we terug naar de oorspronkelijke bewoners van Amerika, de Choctaw indianen. Zij leefden in het gebied rond de Mississippi en Alabama en behoorden tot de zogenaamde "Vijf Geciviliseerde Stammen": inheemse stammen die door de Westerling als "beschaafd" beschouwd werden omdat ze de gewoontes van de westerling hadden overgenomen. En om helemaal te assimileren met de blanke kolonisten hielden de Choctaw-indianen ook Afrikaanse slaven gevangen.

In 1830 werden de "Geciviliseerde Stammen" gedeporteerd naar het meer noordelijk gelegen Oklahoma. In de hoop een eigen territorium te bekomen, vochten de Choctaw-indianen tijdens de Amerikaanse burgeroorlog aan de zijde van de noordelijke staten. Aan het eind van de burgeroorlog, in 1866, tekenden de Choctaw een verdrag dat de slaven bevrijdde.

"Swing Low, Sweet Chariot" werd geschreven door Uncle Wallace Willis, een voormalige slaaf van de "Choctaw-indianen". Wallace Willis werd na de deportatie naar Oklahoma in een school voor "native Americans" geplaatst, en daar onderhield hij de schooljongens met spirituals.
Willis werkte aan de oevers van de Red River, een rivier die hem deed denken aan de Jordaan en aan de profeet Eliah die met de strijdwagen naar de hemel werd gebracht. Het lied koestert een sterke zucht naar vrijheid, een vrijheid die dus pas met de dood kon bereikt worden.

I looked over Jordan, and what did I see?
(Coming for to carry me home)
A band of angels coming after me
(Coming for to carry me home)

De Fisk University Singers

De partituur van "Swing Low, Sweet Chariot" verscheen voor het eerst in 1876 in het songbook van The Fisk Jubilee Singers. En in 1909 verscheen de ballad voor het eerst op plaat.



De Fisk Jubilee Singers waren een Afro-Amerikaans a capella ensemble bestaande uit studenten van de oorspronkelijk zwarte "Fisk University", een pas opgerichte school in Nashville die instond voor de opleiding van vrije zwarte studenten. De groep, aanvankelijk bestaande uit vier mannen en vijf vrouwen, werd vijf jaar na het einde van de burgeroolog opgericht door John Wesley Fork met het doel geld in te zamelen om de jonge zwarte universiteit van een financiële ondergang te redden.

Hun naam refereert naar het heilige Joodse "jubeljaar". De bijbel bepaalde immers dat elke zeven jaar een sabbatjaar wordt georganiseerd, een jaar waarin de akkers niet worden ingezaaid. En na zeven sabbatjaren, dus na 49 jaar, in het vijftigste jaar volgt een "jubeljaar", een jaar waarin al het land aan de rechtmatige eigenaars wordt teruggegeven en alle slaven hun vrijheid verwerven.

De Fisk Jubilee Singers zongen nummers uit de periode van de slavernij en de eerste tour liep langs de vermeende stations van de "Underground Railroad". Niet iedereen was daar zo gelukkig mee: de burgeroorlog was voorbij, de slavernij was afgeschaft en de Afro-Amerikanen wouden die droeve periode uit de Amerikaanse geschiedenis zo snel mogelijk vergeten. En ook in de pers werd de groep weinig lof toegezwaaid: in de krant werd zelfs gewaarschuwd dat de Fisk Jubilee Singers bestond uit "echte negers", in tegenstelling tot de geschminkte blackface-acteurs die in die periode door het land toerden.

Fisk Jubilee Singers

De eerste jaren waren voor de groep dan heel moeilijk: slaapplaatsen waren schaars en ondermaats, de groep werd omwille van hun huidskleur geweigerd in hotels en het gebeurde zelfs dat John W. Fork in de stad moest schooien om de groepsleden te onderhouden.
Maar na enkele heel donkere jaren verwierf de groep toch langzamerhand appreciatie en faam en werden de zangers geprezen om hun vocale kwaliteiten.

De Fisk Jubilee Singers zijn de eerste muzikanten die de negro-spirituals populariseerden en bekend maakten bij het witte publiek. En na een jaar toeren kon de band 20.000 dollar schenken aan de Fisk University.

De groep gaf later nog een optreden voor de Amerikaanse president, toerden door Europa en speelde voor Queen Victoria. Uiteindelijk zamelden ze 150.000 dollar in, een grote som geld waarmee het eerste gebouw van de Fisk University, de "Jubilee Building", tot stand kwam. 

De originele groep ging uit elkaar in 1878, maar in 1879 werd een nieuw koor opgericht dat nog steeds toert. En dankzij de Fisk Jubilee Singers maakte wereld kennis met de muziek van de slaven en bleef de traditie van de negro-spirituals bewaard.

Een profetie op de plantage

Volgens John W. Work, orkestleider van The Fisk Jubilee Singers, ontstond "Swing Low Sweet Chariot" op een plantage in 1851, toen slavin Sarah Sheppard gedwongen werd om haar pasgeboren dochter Ella af te staan voor verkoop. Uit wanhoop rende Sarah met haar dochter naar de Cumberland River om zichzelf te verdrinken. Ze werd tegengehouden door een"old mammy" die waarschuwde voor "the chariot of the Lord to swing low". De oude vrouw voorspelde dat het jonge meisje ooit zou opstaan tegenover koningen en koninginnen. Sarah Sheppard luisterde naar de goede raad, keerde terug en stond toe dat zij en haar dochter verkocht werden. Later in haar leven verzorgde Ella volgens de legende inderdaad een optreden voor het koningshuis en werd ze opnieuw met haar mama verenigd.
Sommige bronnen beweren ook dat "Swing Low Sweet Chariot" toespeelt op de "Underground Railroad", een netwerk van geheime routes en veilige huizen dat zwarte slaven hielp te ontsnappen naar de vrije staten in het noorden van de V.S. en naar Canada. Dit clandestiene netwerk werd opgezet in 1700 en bereikte een hoogtepunt in de periode 1850 - 1860, met jaarlijks ongeveer duizend ontsnapte slaven. Binnen het netwerk werden heel wat codewoorden gebruikt: "conducteurs" brachten de slaven - "passagiers" of "cargo" - naar schuilplaatsen of "stations". De slaven kregen een "ticket" op de "freedom train" naar het noorden, "the promised land" en het hele systeem werd gefinancierd door "aandeelhouders". 
Eén van de "conductors" had de bijnaam "old chariot". En die man zou samen met zijn helpers, "a band of angels", de slaven over de rivier de Ohio opvangen om hen "home" te brengen, in het gebied waar slavernij verboden is.

De metafoor van het treinnetwerk is evident en zal heel vaak terugkomen in blues- en gospelsongs.

Latere versies

Peggy Lee
In 1939 werd "Swing Low Sweet Chariot" verbannen door Nazi-Duitsland als "ongewenste en schadelijke muziek". Maar in de jaren '50 werd "Swing Low, Sweet Chariot" opnieuw omarmd in de blues en in de jazz. Geniet van de vrolijk hobbelende chariot in een swingjazz-versie van Peggy Lee uit 1956. Peggy Lee ken je waarschijnlijk wel van de standard "Why Don't You Do Right (Get Me Some Money Too)". Peggy Lee's carrière overspande maar liefst 70 jaar en zelfs een rolstoel kon haar niet van het podium weerhouden.
Peggy Lee zingt gereserveerd maar met een verleidelijke hese stem. En de fijne solo op gitaar krijg je er zo bovenop.
Een jaar later komt ook Lous Armstrong met een briljante versie van "Swing Low, Sweet Chariot" op de proppen. Armstrong kreeg de bijnaam "Sachmo", een afkorting van "Satchmouth" of "buidelmond", een verwijzing naar zijn grote mond en zijn karakteristieke rauwe stem.
Big Bill Broonzy

Voor de bluesversie moet je bij Big Bill Broonzy zijn. Met rustgevende akoestische arpeggio's - zacht na elkaar gespeelde noten in het akkoord - laat hij de luisteraar wegdromen van wat komen zal, eens de koets je heeft ontvoerd.
Big Bill Broonzy speelde aanvankelijk de country blues voor een zwart publiek, maar in de jaren '20 was hij één van de voortrekkers om de blues meer stedelijk - lees: meer elektrisch - te laten klinken, waardoor hij ook beluisterd werd door het witte publiek. Later zou hij opnieuw terugkeren naar een meer akoestische stijl, in de jaren '60 werd hij één van de geliefde artiesten van de American Folk Revival. 


In 1960 werd de song opnieuw populair tijdens de burgerrechtenbeweging en de folk-revival. Joan Baez bracht in 1969 het nummer live op het Woodstock festival. Het was een acapella-versie waar je stil van word: krachtige hoge noten en een indrukwekkende vibrato - wat een vocale kracht!


Joan Baez was niet alleen een getalenteerde zangeres, maar ook een mensenrechtenactiviste. Samen met Pete Seeger en Bob Dylan was ze één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de protest songs.

Ook Bing Crosby, Etta James en Sam Cooke brachten hun eigen versie uit. Eric Clapton maakte er in 1975 een reggae versie van, uitgebracht op het album "There's One In Every Crowd". Geniet van het fijn zingende riffje op de slide gitaar!
Dizzy Gillespie, de leidende theoreticus en grootste entertainer van de bebop, werd in 1980 uitgenodigd bij The Muppets om hen te entertainen met zijn parodie "Swing Low Sweet Cadillac". Hij overblufte er Kermit door met bolle wangen zijn trompet te blazen. En The Muppets, die gingen in de coulissen helemaal uit de bol!



Dizzy Gillespie

't Is wel even schrikken wanneer Gillespie zijn stem verheft op de titeltrack van het live-album "Swing Low, Sweet Cadillac". Gillespie gooit er nog wat Afrikaanse elementen doorheen, blaast humoristische noten en brengt een eigen interpretatie van "Swing Low, Sweet Chariot".
Door een ongelukje raakte de trompet van Gillespie beschadigd: de beker stond in een hoek van 45°. Hierdoor veranderde ook de klank van de trompet, maar Gillespie liet het niet aan zijn hart komen en de bizarre trompet met de beker naar boven gekanteld, werd zijn handelsmerk. Gillespie speelde trouwens ook met bolle wangen, een heel ongebruikelijke techniek voor een trompettist. Het geheel wordt aangevuld met een gitaarsolo van Rodney Jones, waarna de bigband volledig uit de bol gaat. "Old Cadillacs never die, the finance company just takes them away".

Terugkeer naar het moedercontinent Afrika

En ook in 1975 verzamelden enkele leden uit de backing band van James Brown zich in de funkgroep Parliament. De heren kropen in een ruimteschip met het interieur van een Cadillac en creëerden hun invloedrijke debuutalbum "Mothership Connection" waarin de funky groove van James Brown aangevuld wordt met "street talk" en "ghetto slang". In "Mothership Connection (Star Child)" halen ze alle funky energie uit de ziel en transformeren ze het schip dat de slaven naar het beloofde land Afrika terug moest terugvoeren, in een ruimteschip dat de zwarten in de geest van Sun Ra de grootste vrijheid schenkt die je je kunt inbeelden: de vrijheid van het universum.


De "chariot" was ook de naam voor de slee-achtige koets waarmee in de koloniën tabak vervoerd werd. Misschien was de bestemming "home" niet het hiernamaals, maar een metafoor voor het moedercontinent Afrika?

Nadat Engeland de slavenhandel in 1772 had afgeschaft, deed de Britse overheid een poging om voormalige slaven vanuit Amerika te verschepen naar Siera Leone in Afrika. Driehonderd Afro-Amerikanen werden samen met 70 witte prostitués op het schiereiland achtergelaten. Maar na twee jaar waren de meeste van die mensen overleden door ziekte of door oorlog met de lokale stammen.
De Britten hielden stand, en de komende decennia verscheepten ze nog eens duizenden Afro-Amerikanen naar Afrika, heel vaak tegen hun zin. Ten zuiden van Siera Leone werd de kolonie Liberia gesticht, het "thuisland" voor bevrijdde staten. En zo werd Liberia de eerste onafhankelijke staat in Afrika.

Toen bisschop Frederic Fischer terugkeerde van een missie uit Calcutta en halt hield in de Britse kolonie Rhodesië in Afrika, hoorde hij gezang dat heel erg klonk als de melodie van "Swing Low, Sweet Chariot". En ook de inhoud van de tekst was heel sterk verwant. Fisher was van mening dat hij de oorsprong van "Swing Low, Sweet Chariot" had ontdekt. De stam die het lied zong, leefde in de buurt van de Victoria Waterfalls en had de traditie om hun doden met overlevingspakket te installeren op een kano, waarna ze met de stroming van de rivier werden meegenomen in de mist van de waterval. Tijdens het dodenritueel zong de stam een vaarwellied.
Volgens de legende was er ooit een koning die nabij de waterval met zijn kano opsteeg in de mist om over te stappen in een koets die hem naar het hiernamaals meevoerde. Men vermoedt dus dat de spiritual "Swing Low, Sweet Chariot" ontstond in Afrika en met de slaven meereisde naar de Verenigde Staten.
De Zuid-Afrikaanse acapella-groep Ladysmith Black Mambaso ken je wellicht van het prachtige nummer "Homeless" op Paul Simon's album Graceland. In 1995 scoorde de groep samen met het Britse reggae-duo China Black een hit "Swing Low, Sweet Chariot".

Ladysmith Black Mambazo

Rugby anthem

In 1988 scoorde de zwarte rugbyspeler Chris Oti een "hat trick" of drie doelpunten tijdens de wedstrijd tussen Twickenham en Ierland. De sfeer in het stadium ontbrandde, wat een groep schooljongens de kans gaf om, naar de traditie in hun school, "Swing Low Sweet Chariot" aan te heffen. De melodie verspreidde zich razendsnel over het hele stadion, "Swing Low Sweet Chariot" werd het Engelse nationale rugbylied en de versie van UB40 kreeg een jaar later erkenning als het officiële Engelse "rugby-theme". Robert Blake componeerde een nieuwe versie voor de wereldbeker rugby in 2007, Ella Eyre bracht haar versie uit voor de world cup ruby 2015.



Wellicht hebben de Britse supporters niet door dat ze een lied zingen dat teruggrijpt naar de periode van slavernij, waarin de Engelsen een gruwelijke rol speelden.

En de Britten blijven er mee scoren: tijdens drinkgelegenheden wordt verwacht dat je de bijhorende gebaartjes vlot mee kan uitvoeren. Wie faalt... moet drinken. Klaar om te oefenen? Bekijk dan zeker deze video!