Ceci n'est pas de jazz - een afspeellijst van DJ Moussa Rasé
"Jazz" is een op improvisatie gebaseerde muziekstijl, dat staat als een paal boven water. Jazz is "Jism" of "semen", het zaad waaruit heel wat andere muziekstijlen ontkiemden. Jazz is ook een Jezebel die ondanks alle heersende wetten toch haar eigen zin doorzet. En Jazz is blues, en blues is jazz. Want in se is jazz een mengeling van blues, ragtime, folk en negrospirituals.
De jazz is geboren in New Orleans, zo staat geschreven. Maar ook in ons landje worden we heel erg verwend als het gaat over jazzmuziek. Wist je trouwens dat, volgens de website "All that jazz", Gent op de veertiende plaats staat in de top 50 van de beste jazzsteden ter wereld? En dat is DJ Moussa Rasé niet ontgaan. Brengt Moussa dan een ode aan de Belgische jazz? Vergeet het maar. Jazz wordt in deze afspeellijst niet stiefmoederlijk behandeld en hier passeert geen combi van de jazzpolitie. "Ceci n'est pas de jazz" is een afspeellijst met koppige nummers vol bizarre akkoorden, vrije teksten en vooral heel veel ruimte voor improvisatie en creativiteit. Jazz dus.
De eervolle plaats bovenaan de lijst is toebedeeld aan Ben Sluijs, één van de meest lyrische saxofonisten van ons land. Met het Ben Sluijs Quartet brengt hij het elegante en breekbare Mali. En die eerste plaats is meer dan terecht, want de virtuoze altsaxofonist staat al jaren aan de top van de Belgische jazzscene. In zijn kwartet omhelst hij muzikaal twee jonge virtuozen: de jonge pianist Bram De Looze en de contrabassist Lennart Heyndels, met ondersteuning van de ervaren drummer Dré Pallemaerts.
 |
| Ben Sluijs Quartet |
Het groovy jazzquintet Delvita trekt de deur naar de volgende dimensie open. We betreden een wereld voorbij de jazz, een universum met sfeervolle akoestische klanken en scheurende elektronica. Het S.O.I. beweegt zich sloom en dromerig door de geluidskosmos tot een volmaakte stijlbreuk het nummer onverwacht tot complete ritmische waanzin drijft. Vanuit het perspectief dat deze vijfde dimensie biedt, kijken we terug op de platte aarde. Peter Vermeersch hernieuwde zijn samenwerking met David Bovée, de gitarist die mee de geboorte van de Flat Earth Society beleefde om zich vervolgens te wijden aan zijn kosmopolitische project Think of One. De schizofrene bende toont zich geheel prettig gestoord en gaat uitbundig op zoek naar The Prince of All, Bovée's filmische creatie die zich in zijn kordate mars niet laat verstoren door de vlijmscherpe gitaarriffs, noch door het dub-jasje dat hem voor de gelegenheid werd aangemeten.
Het woord "jazz" betekent eigenlijk zo veel als "energieke dans". En om dat waar te maken, doen we beroep op het trio van Dans Dans. Zij openen de psychedelische Waterpoort en laten bruisende, hitsige energie uit de luidsprekers borrelen. Heel aangrijpend hoor je doorheen de waternevel Blind Lemon Jefferson's benepen smeekbede: "See That My Grave's Kept Clean". Alsof de vader van de Texasblues ons vanuit de gitaar van Dockx attent wil maken op het feit dat jazz ontstond uit een mix van blues, ragtime, negrospirituals en folk. Om te eindigen met een duizelingwekkende motiefje dat nog lang nadien in je hoofd blijft kolken.
Beraadgeslagen trekt de Bikini aan en duikt mee het bad in om swingend in het water een stroom sprankelende broebels en diep brommende basbubbels te laten opborrelen. Bikini, dat is tweedelig. En Beraadgeslagen, dat zijn de in Gent en ver daarbuiten klinkende namen van Lander Gyselinck en Fulco Ottervanger. En dat hun improviserende jazz wel eens gewichtig kan uitvallen, letterlijk dan, dat ondervond de crew van VPRO toen ze het duo uitnodigden om op een dakterras hun ding te doen. Want dat hun "gear" nogal uitgebreid was, hadden ze niet zo ingeschat. Gelukkig bleek, anderhalve verdieping hoger, dat de geleverde inspanning elke druppel zweet meer dan waard was!
Magik Malik trekt ons weer op het droge om verder te dansen op de zonnige melodie van XP-Antwerpen. Slechts weinig jazzmuzikanten kiezen de fluit als leadinstrument, maar voor Magic Malik is het houten blaasinstrument zijn lijfinstrument, en dat laat zich horen in de wijze waarop hij zich soepel en toch gespierd doorheen de koperblazers weeft.
"Jazz 'm up", dat is wat de vijf koppen van STUFF. ervan denken. Met het funky-elektronische strata drijven ze het aantal-beats-per-minuut op, waarna je gaat twijfelen of je nu in een fusion-jazztent belandde, of eerder op een flitsende rave-party. Met aan de knoppen, alweer, de Gentse drummer-scratcher Lander Gyselinck. De nummers van STUFF. zijn grotendeels gegroeid uit hun lange jamsessies: de band bouwde heel wat ervaring op in de White Cat in het Gentse Patershol. En intussen geniet STUFF. van een stevige live-reputatie tot ver buiten de landsgrenzen.
Laat ons tijd maken voor wat meer ingetogenheid. Jeff Neve is de gelauwerde duizendpoot die ons voorstelt aan zijn "Happy Children", een compositie waarin hij de piano naadloos laat overvloeien in een repetitieve melodie, op gang getrokken door de jazzband die tijdens het hele nummer netjes in zijn kielzog zal blijven.
Jack Sels werd grootgebracht in een gouden kooi, als enig kind van een vooraanstaande Antwerpse familie. Helaas eindigde zijn geluk bij de plotse dood van zijn ouders, waarna zijn ouderlijk huis aan het eind van de tweede wereldoorlog tot puin werd herleid door een ongelukkig gevallen vliegtuigbom. Met het huis ging meteen ook een verzameling van maar liefst10.000 78-toerenplaten aan flarden. Onder de indruk van een optreden van Dizzy Gillespie organiseerde Sels zijn eigen bigbands waarmee hij in de jaren na de oorlog de wereld rondtrok. Toch was "The white negro from the docks" weinig bekend bij het grote publiek en bleef zijn roem beperkt tot de stad aan de Schelde. Jack Sels bracht ook maar één album op de markt, "Sax Appeal", voorwaar één van de eerste platen met een sexy hoezenpoes op de cover. Op dat album is ook "African Dance" te beluisteren. Jazz is etymologisch verwant met "jasm" wat staat voor "geestrijk, levendig" - een gevoel waar je met de "African Dance" niet aan kan ontsnappen. Jack Sels overleed helaas al in 1970 op 48-jarige leeftijd.
Jawel, de Belgische jazzscene is heter dan heet. Zo vroeger, zo ook nu. Vanuit de Arteveldestad klinkt de unieke sound van De Beren Gieren: een piano, een bas en een drum, speels en toch spannend met elkaar rollend, waarbij "Voorlopige dagen" in handen van Fulco Ottervanger, Lieven Van Pée en Simon Segers evolueert tot een complex en intrigerend geheel. Dit is jazz van de hoogste plank. En zelfs nog een schuifje hoger.
 |
| De Beren Gieren |
Lang voor Brian Molko de bandnaam "Placebo" claimde, was deze naam eigendom van het Belgisch jazz-funkgezelschap van de boezemvrienden Philip Catherin en Marc Moulin. Marc Moulin was auteur, radiomaker, columnist, producer, componist én de muzikant die het Belgische antwoord op de fusion van begin jaren zeventig formuleerde. Placebo werd geen commercieel succes, maar liet wel een wereldwijde voetafdruk achter op de hip-hop en dancemuziek. Met Balek neemt Placebo ons mee op een tot de verbeelding sprekende futuristische trip. In 2008 nam België afscheid van een monument: Marc Moulin overleed op 26 september van dat jaar aan de gevolgen van keelkanker.
Flat Earth Society voegt met "Riscada-Hoola Baloo" nog wat meer dolle jazzpret toe aan het lijstje.
 |
| Nordmann |
't Is een beetje van twee walletjes proeven. Net als Nordmann doet, terug in Gent, met het snoeihard daverende "Save the twos". Prikkelende jazz? Vergeet het! Een moddervette baslijn die staat als een huis, een scherpe saxofoon die de hemel tart en een bluesy-rockende Fender Jazzmastergitaar: meer is er niet nodig voor een stevige portie impro-jazz met flinke rockallures.
Eén voor allen, allen voor één: daar is het Trio Grande, de kleinste bigband ter wereld, verzameld op "Trois mousquetaires". Het Trio is al meer dan twintig jaar een vaste waarde in de jazzwereld en brengt vanuit het zuiden van ons land de "Yalkna (Valse mobile)", hypercreatieve jazz in een duizelingwekkende compositie. Jazz staat bij de zuiderburen overduidelijk voor "la chasse": opzwepen, opjagen en voral... genieten!
Zeven prettig gestoorde muzikale vrienden dromen van een Afrikaanse olifant, gaan vissen naar een Oosterse scampi en toveren een Dromadaire in een jungle waar de Vlaamse leeuw danst met de Gallische haan. De poëtische compositie, ingekleurd met een surrealistische dwarsfluit, komt uit het brein van het zevenkoppige Rëve d'éléphant Orchestra. Vanuit Maldegem walst het Karibu Orchestra - ontstaan uit een samenwerking tussen jazz, funk, metal en hiphop - verder de ingeslagen weg door het exotische landschap om er nog een vreemde eend aan toe te voegen: het lekker koppig klinkende "Music Over the Ruins", een compositie die als een warme cycloon door je woonkamer waait. De georchestreerde chaos bereikt een hoogtepunt wanneer drummer/componist Stephane Galland, lid van het ongeëvenaarde trio Aka Moon, de Frans-Libanese Ibrahim Maalouf uitdaagt om de ritmische compositie in te kleuren met spectaculaire trompetgeluiden.
In het filmische tafereel van onze droomwereld ontmoeten we kunstenaar en muzikant John Lurie, ons voorgesteld door de Laughing Bastards. Hun muziek is naar eigen zeggen "geboren uit de talloze, tumultueuze en onwettige liefdesaffaires die jazz met alle muzieken ter wereld heeft gehad. Bastaardmuziek als manifest, het lyrische als gemene deler, het doorweven samenspel als uitgangspunt”. Jazz als ontsnappingsroute naar een andere wereld dus. Nou moe. Je moet het gewoon gezien en beleefd hebben:
Het Vlaamse koppel Robin Verheyen (saxofonist, gekend van TaxiWars) en pianist Bram de Looze gaat een muzikaal trio aan met de Amerikaanse meester-drummer Joey Baron. "The Flood" vloeide uit de pen van pianovirtuoos de Looze als eerbetoon aan Thelonious Monk.
 |
| Ottla |
In "Dreams of Sand and Snow - and the Horse-Sized Cat" tovert drummer Antoine Pierre enkele open en toch spannende landschappen van geluid te voorschijn, terwijl in de verte een vouw ons in een bevreemdend Frans aanspreekt. En aan de horizon ontspruit uit de experimenten van LABtrio - drummer Lander Gyselinck, bassiste Anneleen Boehme en pianist Bram de Looze - de "Elevator", een avontuurlijke compositie waarin dreunende basbeats en ijle elektronica opstijgen naar een zinderende baslijn die zich heel geraffineerd rond de virtuoze piano rijgt.
Als toetje krijgen we nog SCHTZL geserveerd. Ook toegankelijk voor vegetariërs, want hun receptje "Lovers a" is een warm maar luchtig en makkelijk verteerbaar klein hapje dat heerlijk nasmaakt aan het eind van deze culinaire ontdekkingstocht.
Bb Bm B