Het bloedstollende moordverhaal van de schurk Stagger Lee
We draaien de klok meer dan een eeuw terug. Frank Westphal and His Orchestra brengen ons in de juiste stemming met de "Stack O' Lee Blues", een jazznummer uit 1924.
Het schurkenverhaal van Stagger Lee begint op kerstavond van het jaar 1895. Een kerstverhaal, kan je stellen. Maar dan wel een bloedstollend kerstverhaal. Want die avond, kerstavond 1895, vermoordt Stack Lee Shelton zijn politieke rivaal Billy Lions. Het motief? Wel, Billy had in een ruzie de Stetson cowboyhoed van Stagger Lee's hoofd gejat en verfrommeld. En een Stetson hoed... daar mag je niet aan raken.
 |
| Professor Longhair |
Tja, Stagger Lee was dan ook geen doetje. Hij was een pooier, een revolverheld, een gokker en lid van een beruchte bende die zich The Macks noemden. De bleke Stetson hoed paste trouwens perfect bij zijn dure pooier-look, net als de puntschoenen en de extravagante zwartfluwelen overjas die hij droeg. Hij was bovendien lid van een dubieuze politieke club, aanhangers van de democraten. En Billy, die was aanhanger van de republikeinen.
Polarisatie in de VS, anno 1895. Rock 'n Roll avant la lettre dus - en dat had de New Orleans boogiewoogiepianist Professor Longhair al vroeg begrepen. Hier is Professor Longhair in 1978 Live On The Queen Mary.
Een Rock 'n Roll artiest leidt een eenzaam bestaan. Ook Stagger Lee had weinig echte vrienden. Hij was een eenzaat. "He went Stag", zeggen ze in het Engels, wat zo veel betekent als "hij had geen partner om mee naar het feestje te gaan".
En St. Louis was eind jaren 1800 niet meteen een plek waar je 's nachts alleen door de straten wou dwalen. De stad aan de oevers van de Mississippi was een stopplaats voor rivierboten die pendelden tussen Minneapolis en New Orleans. De boten zetten gokkers en zwervers aan wal, ongure kerels die er enkele dagen bleven om er keet te schoppen en dan weer verder te trekken langs de machtige rivier. Na de burgeroorlog passeerden er ook meer Afro-Amerikanen, op zoek naar werk in het noorden.
In 1874 kwam in St. Louis ook nog eens een brug over de Mississippi, waardoor de ietwat ruigere bevolking uit het oostelijke stadsdeel nu ook op bezoek kwam in de andere delen van de stad. De pas opgerichte politie struggelde om de orde te handhaven. Drank en prostitutie waren er goedkoop. Vechtpartijen legio. Meisjes van lichte zeden klopten zelfs gewoonweg vrijpostig op de ramen van de bars op zoek naar een klant, tot ongenoegen van de rivaliserende prostitués die aan de saloon verbonden waren.
Op de Mississippi voer in die jaren zelfs een rivierboot die berucht was om de prostitutie aan boord. Volgens de field recorders John en Alan Lomax was Stagger Lee er een vaak geziene passagier, een compagnon van de meisjes van lichte zeden. En de kapitein van die boot droeg de naam "Stack Lee". Het vermoeden bestaat dat dan ook dat Stack Lee Shelton de naam van de kapitein van zijn favoriete rivierboot heeft gestolen. Shelton had een lichte huid, en hij zou zich maar wat graag voordoen als het rijke zoontje van een booteigenaar.
Billy Lyons, Stagger Lee's slachtoffer, was een aanhanger van de republikeinen. En Stagger Lee was een democraat. Op de kerstavond van de moord ontstond een discussie waarbij Billy uit frustratie de hoed van Stack' s hoofd wegtrok en hem terstond verfrommelde. En zoals ik al zei, dat doe je niet met een Stetson hoed. Stack eiste zijn hoofddeksel terug, maar Billy weigerde. Stag Lee schoot daarop zijn rivaal Billy Lyons in de buik. Billy overleed de dag nadien aan zijn verwondingen.
De volgende ochtend verscheen in de krant al het relaas - en ik vertaal het even voor U:
"Gisterenavond om 10 uur werd de vijfentwintig jarige dijkwerker William Lyons in de saloon van Bill Curtis, in de Morgan Street door koetsier Lee Sheldon in de buik geschoten. Lyons en Sheldon waren als vrienden in gesprek. Het lijkt erop dat beide partijen hadden gedronken en in een uitbundige stemming verkeerden. De discussie ging over de politiek en er ontstond een ruzie. En bij deze ruzie rukte Lyons de hoed van Sheldon's hoofd. De laatste eiste verontwaardigd dat hij zijn hoed zou terugkrijgen, maar Lyons weigerde en Sheldon trok zijn revolver en schoot Lyons in de buik. Toen zijn slachtoffer op de grond viel, nam Sheldon zijn hoed uit de hand van de gewonde man en liep koel weg. Hij werd vervolgens gearresteerd en opgesloten in het Chestnut Street Station. Lyons werd naar de eerstehulp gebracht, zijn verwondingen zijn heel ernstig. Lee Sheldon staat ook gekend als 'Stag' Lee."
De saloon waar de moord gebeurde - de bar - droeg de naam "Bucket Of Blood". Maar het kan ook "The White Elephant" geweest zijn. De saloon was alleszins in handen van een zekere Curtis - een aanhanger van de democraten maar vooral een leider van heel wat rauw volk. In die tijd werden saloons enkel door mannen bezocht. En net zoals in de meeste bars vandaag, werd er heel veel alcohol verzet. Maar de saloons hadden een bredere sociale functie: de eigenaars boden hun klanten ook maaltijden aan, onderdak zo nodig en zelfs een postadres voor wie geen vaste verblijfplaats had. Als wederdienst werd dan soms wel een beetje druk uitgeoefend om op de ene of de andere politieke partij te stemmen.
Shelton werkte in de bar officieel als ober. Maar hij verdiende vooral zijn centen als pooier, want in de achterkamertjes van de kroeg werd vaak gegokt en geprostitueerd.
Toen Billy Lyons de keet bezocht, wist hij dat hij het hol van de leeuw betrad. Hij leende nog snel het mes van een vriend alvorens door de deur te gaan. Maar dat mes mocht dus niet baten tegen de revolver van Stagger Lee.
In die tijd bestond de "sociale media" nog niet. Zelfs televisie en radio ontbraken. Nieuwsberichtjes werden van dorp tot dorp voortverteld door rondtrekkende troubadours. En met de blues als populaire muziekstijl begonnen rondtrekkende bluesmuzikanten al kort na het schietincident over de moord te zingen. Eerst in field hollers en in worksongs, zoals dat hoort in de ontstaansgeschiedenis van de blues. Nadien in ballads. Murder ballads waren een vorm van sensatiejournalistiek en genoten dus heel wat populariteit bij het brede publiek. In 1910, een goeie vijf jaar na de moord, was het de murder ballad "Stagolee" al wijd verspreid in de Afro-Amerikaanse gemeenschap. En in 1911 werden de eerste twee versies gepubliceerd in het Journal of American Folklore. De eerste opname van de "Stagger Lee Blues" werd in 1923 uitgebracht door de dansband Warings Pennsylvanians, een band die het witte publiek bereikte.
 |
| Waring's Pennsylvanians |
Een jaar later zong bluesdiva Cora "Lovie"Austin de eerste tekstversie in voor een song met de titel "Skeeg-a-lee blues".
Stagger Lee wist met zijn rebelse en stoere karakter al gauw meer vrouwen rond zijn vinger te winden. In 1925 zong Ma Rainey over Stagger Lee, en het was Louis Armstrong die de "Mother of the blues" op cornet begeleidde. Ma Rainey combineerde het verhaal van Stagger Lee met flarden tekst uit die andere murder ballad: Frankie and Johnnie, een lied waarin Frankie haar man Johnny betrapt op overspel en hem uit wraak vermoord. En zo maakte Ma Rainey van Stagger Lee haar losbandige echtgenoot. "He was my man, but he done me wrong".
 |
| Annisette Koppel |
In 1965 bezocht Tina Turner, toen nog de partner van Ike, een dansclub waar ze Stagger Lee en Billy ziet vechten om een vrouw. Billy had de vlam van Stag gekust. Maar Stag kon geen wraak meer nemen, want het liedje eindigt met een fade out.
Stagger Lee zal uiteindelijk in gevangenschap het loodje leggen. En op zijn begrafenis verschenen de rouwende vrouwen in een rood gewaad.
In Afrika zijn rouwt men immers in de kleur van het bloed. En in St Louis was er ooit een man van de wet, Brady genaamd, die het waagde om het oudste beroep ter wereld, de prostitutie te verbannen. Hij deed dat door alle rode kledij te verbieden, het handelsmerk en de herkenbaarheid van de prostituees. Brady werd om zijn politiek besluit vermoord, en op zijn begrafenis droegen de prostitués opnieuw rode kledij. Rode kledij op een begrafenis, het was dus ingeburgerd.
Rory Block was amper vijftien toen ze op zoek ging naar de bluesgrootheden Mississippi John Hurt, Reverend Gary Davis en Son House. Een jaar eerder had gitarist Stefan Grossman het jonge Amerikaanse meisje ingeleid in de blues van de Mississippi Delta. Rory Block leerde zelf de knepen van het vak, legde zich toe op de country blues en groeide uit tot een virtuoze gitariste.
Stagolee verscheen op het album Country Blues Guitar, een album samengesteld in 2009 waarop een jonge Rory Block te horen is.
- Original Stack O"lee Blues - Little Harvey Hull
Stack o lee werd dus een populair onderwerp in "murder ballads" en blues. Piedmont-gitarist Frank Hutchison, een innovatieve, witte bluesman en één van de eerste witte mannen die de blues op plaat uitbracht, maakte in 1927 een bijzondere opname. Hij zong met een bijzondere stem en was heel innovatief.
Maar de bewerking van Mississippi John Hurt uit 1928 wordt beschouwd wordt als de finale versie. Terwijl Mississippi John Hurt zingt over de desastreuze gebeurtenis, plukt hij een bijna romantisch deuntje op zijn snaren. Aan het eind van de ballad gunt Hurt aan Shelton een klein beetje waaardigheid met de woorden "head way up high".
 |
| Mississippi John Hurt |
Mocht je zelf op zoek gaan op Spotify of op Youtube, weet dan dat de naam "Stagger Lee" In latere versies werd verbasterd tot 'Staggerlee" of "Stack-a-lee".
Wilson Picket presenteerde het verhaal van Stagger Lee op zijn album "I'm in Love" - jawel - een album uit 1967. De soulzanger, bekend van "Mustang Sally", overgoot de ballad met een soulsausje en brengt het nieuws dat de de ruzie van beide heren het gevolg was van een uit de hand gelopen gokspel.
Stagger Lee schoot Billy neer. Maar ging hij voor het zingen de kerk uit? Neen hoor! Als je de honderden liedjes mag geloven die later zijn geschreven, dan verzette Stag Lee eerst nog een nummertje met de plaatselijke prostitué, en hij vermoordde op de koop toe ook nog haar partner. Althans... dat is wat in de liedjes verteld wordt. Een zanger moet nu eenmaal zijn publiek animeren.
Tja, laat ons bij de bewezen feiten blijven. In werkelijkheid verliet shelton de keet, ging naar een woning waar hij soms verbleef, liet zijn revolver achter bij een dame en ging slapen. Om 3u00 werd hij gearresteerd.
Een klein beetje politieke geschiedenis: toen de republikeinse president Abraham Lincoln het eind van de slavernij aankondigde, verwierf hij uiteraard veel populariteit bij de Afro-Amerikanen. En toen de Afro-Amerikanen in 1870 een stem uitbrachten, kozen ze voor de republikeinse kandidaat. Maar tegen 1895 waren de kansen al gekeerd: de Republikeinen hadden hun beloftes niet echt waargemaakt en de democraten wonnen opnieuw aan invloed.
En hoe het daarna afliep met Stagger Lee? Wel, de rechtszaak duurde drie dagen en werd onder grote belangstelling bijgewoond.
Stella Johnson verzamelde voor haar sixties-soulversie in de rechtszaal een groep aanhangers van Stagger Lee, allemaal vrouwen die de claim van Stagger Lee verdedigen dat hij niet wist dat er kogels in zijn geweer zaten. "Not Guilty", proclameren ze luid. Maar de sceptische rechter laat zich niet inpakken: hij stelt dat Stag bij het zevende schot moet geweten hebben dat zijn revolver geladen was. "Goodbye Stagger Lee", besluit Stella Johnson.
Stagger Lee Shelton werd in 1897 veroordeeld voor 25 jaar gevangenisstraf. In 1909 kwam hij vrij onder een borg van 4000 dollar. Op dat ogenblik werd er al in het hele zuiden van Amerika al over hem gezongen. En rond 1920 maakte het nummer deel uit van het repertoire van zowat elke bluesman. En ook in de Jazz werd Stagger Lee bejubeld, onder meer in 1932 door de hi-de-ho scatman Cab Calloway.
De voorbije 85 jaar kwam er van "Stagger Lee" zowat elke tien weken een nieuwe versie uit. De schavuit werd in totaal bezongen door meer dan 400 artiesten. Wees gerust, ik ga het niet zo lang rekken. Op Staggerlee.com vind je referenties naar maar liefst 421 versies, Mississippi John Hurt heeft acht versies op zijn naam staan, Taj Mahal vier: de eerste op het album "Giant Step" uit '69, maar ik hou wel van de levendig gezongen en fijn besnaarde versie uit het album "Labor of Love" uit 2016.
Hoe kan het ook anders, zelfs Elvis Presley waagde zich in 1970 even aan Stagger Lee. Maar hij moest duidelijk nog wat oefenen op de tekst. "300 little children and a very horny wife"??
Stagger Lee kwam dus vrij op borg in 1909, maar twee jaar later werd hij opnieuw veroordeeld. Jawel, voor roofmoord: hij sloeg een man de schedel in met zijn revolver alvorens zijn slachtoffer 60 dollar afhandig te maken. Opnieuw in de gevangenis, overleed hij in 1912 aan tuberculose.
Tja, je kan dus wel stellen; Stagger Lee had een hoog rock 'n roll-gehalte. Op de dag dag Shelton schoot, waren er in St Louis vijf gelijkaardige moorden, niet slecht voor een stadje met slechts 500 000 inwoners. Maar over Stagger Lee wordt meer dan een eeuw later nog druk gezongen. Stagger lee werd zelfs een roman- en een filmheld.
In de cultus werd Stagolee de held van de zwarten, de man die zich verzette tegen de witten. Want waarom zou je als gekleurde Amerikaan immers de regels volgen, als die regels grotendeels tegen jou gekeerd zijn? Die bedenkingen maakten van de slechte figuur een held. En net om die reden werd hij tijdens de periode van de burgerrechtenbeweging, ondanks zijn gruwelijke misdaden, ook een beetje als rebelse verzetsheld gevierd.
Volgens Bob Dylan was de hoed van Shelton trouwens niets minder dan zijn kroon. Dylan baseerde zich voor zijn folky bewerking met de scherpe stem en het mondharmonica-deuntje op de versie van Frank Hutchison. Stagger Lee is te horen op Dylan's album "World Gone Wrong" uit 1993.
 |
| Pete Seeger |
"Say it loud, I'm black and I'm proud" - moet James Brown gedacht hebben toen ook hij in 1967 het verhaal van Stagger Lee hoorde. Het zweet brak hem uit, dus voegde "The godfather of soul" het nummer toe aan zijn album "Cold Sweat".
Een perfect excuus op het nummer op te funken! En zo werd Stagger Lee het symbool van de Black Pride. Bobby seale, leider van de Black Panters, noemde zijn zoon naar Stag: Malik Nkrumah Staggerlee Seale.
Vandaag de dag leven duizenden zwarte jongeren nog steeds in de gewelddadige wereld van Stagger Lee. Een wereld waarin ze elke dag moeten vechten om te overleven en zichzelf te bewijzen.
"I was standing on the corner, when I heard my bulldog bark", zong Price. "The bulldog" was de naam die werd gegeven aan een klein pistool dat gemakkelijk in een jas kon verstopt worden. Een blaffer, zeg maar. En de blaffende bulldog is meteen ook een metafoor voor de ziel van Billy. Met al deze beeldspraak scoorde Lloyd Price de 459e plaats in de lijst "Greatest Songs of All Time" van het gerenommeerde muziektijdschrift Rolling Stone. En Price gaf de hit een duw naar de soul en de reggae. Go Stagger Lee!
Echter niet iedereen was in de ban van Stagger Lee's moordzucht. Er kwamen ook klachten van luisteraars die aanstoot namen aan de tekst. En om de kerk in het midden te houden, verzon Lloyd Price een tweede versie waarin de heren een discussie hadden over een meisje - zonder gokken - ze spijt toonde over hun harde woorden en uiteen gingen als vrienden.
Met Stagger Lee moest het wel fout lopen. Bij zijn geboorte had hij een vlies over het aangezicht en hij bezat al zijn volledige gebit. Hier was de duivel aan het werk. De waarzegster voorspelde dan ook niet veel goed bij zijn geboorte. En zonder de hand van de duivel zou Stagger Lee geen bluesheld geworden zijn.
Vermoordde Stagger Lee eerst de barman, en pas dan Billy? Nick Cave denkt van wel. Voor Nick Cave was het duidelijk: Stagger Lee was een saddistische biseksuele sociopaat.
Toen Nick Cave in 1996 zijn album "Murder Ballads" opnam, bracht de percussionist hem het boek van Wepman, "The Life: The Lore and Folk Poetry of the Black Hustler", waarin beschreven werd hoe de despoot Stagger Lee kon uitgroeien tot een volksheld. Cave ging met de band aan het improviseren en creëerde zijn nummer "Stagger Lee". Aan het eind van het nummer lijkt het wel of de geest van Stagger Lee in een trage draf bezit neemt van het lichaam van Nick Cave.
En na dit stukje vuilbekkerij volgen we Stagger Lee mee naar de hel. En, hoe kan het ook anders in de blues, er is ook een verhaal waarin Stagger Lee zijn ziel verkoopt aan de duivel...
Ja, daar is hij weer. Het was de duivel die Stack Lee op een nacht naar het kerkhof sleepte. Stack verkocht er zijn ziel aan de duivel en kreeg in ruil... een Stetson hoed. De hoed was gemaakt uit het vel van een panter die door de duivel was geveld en opgepeuzeld.
Dankzij de Stetson hoed van de duivel verwierf Stag Lee magische krachten. Bovendien kon de schavuit zich transformeren in een dier. Hij veroorzaakte ook nog de aardbeving van San Fransisco en ging in duel met meesterschurk Jesse James. En wie weet, misschien vermomde hij zich voorbije jaren wel in de gedaante van een president met oranje haar?
Stack Lee was een taaie kerel die niet zo gauw het loodje legde. Dus werd de duivel ongeduldig. Satan vermomde zich dan maar als Billy om de hoed van Stack Lee af te pakken. Toen Stack achter de tralies verdween, was de duivel teleur gesteld - hij had op de doodstraf gehoopt om over Stack's ziel te kunnen beschikken. Maar toen Stack de tweede keer in de gevangnis belandde, lukte het wel. De heer van het vagevuur besmette de revolverheld met tuberculose en kreeg uiteindelijk toch datgene waar hij zo lang op had gewacht.
Stagger Lee trok naar de hel. Maar hij gaf niet op: Volgens de countryzanger Tenessee Ernie Ford wist Stag zelfs de duivel te overmeesteren!
Stag nam Satan's troon over en vandaag de dag vertolkt Stack Lee in de hel zijn eigen liedjes op gitaar. En de duivel begeleid hem op cornet. De gitaar moet ongeveer klinken als het fijne gitaartje van Jerry Corbitt op "Good and Dusty", de LP van The Youngbloods uit 1971.
 |
| Dr. John |
Voelen we intussen een druppeltje Voodoo sijpelen? Dr. John licht een tipje van de sluier op het album "Dr. John's Gumbo" uit 1972.
En in de ban van de skiffleperiode van de jaren zestig keerde Chas Mc Devitt de mythe nog eens ondersteboven: gewapend met washboard, lepels en potten zet de Mc Devitt Skiffle Group vanuit Schotland de achtervolging van Stackolee in. Al fluitend.
Potten en pannen, Jesse Fuller haalt op zijn beurt de kazoo boven om Stagolee te bezweren. En Stagger Lee mag zich schrap zetten, want ook de Jamaicaanse bokser Mohammed Yusef Ali, alias Prince Buster, komt achter hem aan met een reggae versie.
Voor een Nederlandstalige versie moet je bij de Meindert Talma zijn. Talma laat zich begeleiden door zijn band "The Negroes" en perst albums als "Ferhûddûker" en "Dammen met Ome Hajo".
** Neen, stop! ** Hiermee gaat zelfs Stack O Lee overstag! Laten we luisteren naar het Amerikaanse bluesrockduo The Black Keys: zij tonen met hun donkere, overstuurde versie hoe het wel moet!
De Amerikaanse etnomusicoloog Bob Brozman gooit een Hawaiaanse afscheidsgroet naar Stagger, waarbij "Aloha" zo veel betekent als "toewijding", "liefde" en "compassie". "Aloha!
En aangezien elke verdachte recht heeft op verdediging, laten we Stagger Lee zelf nog even aan het woord. Hij waarschuwt een vrouw dat de man die zij lief heeft, niet meer is dan "A Poor Man's Stagger Lee". Waarom kiest ze niet voor een "hard working, good 'old boy like himself"? Maar ondanks de overtuigend klinkende banjo kan je het al raden... zij zal niet naar hem luisteren...
Bb Bm B