Railway Blues
Blues en treinen lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. De trein is een metafoor voor de vlucht naar een betere toekomst of voor het ontsnappen van een boosaardige partner. En de stotende stoomfluit doet bij heel wat bluesartiesten seksuele gedachten opwellen. De trein is "salvation", de trein is verlossing. Het leven is een trein, dus stap mee aan boord van deze bluestrein en geniet van het uitgestrekte muzieklandschap: Railway Blues!
Lonesome Train - Sonny Terry
Pea Vine Bues - Charley Patton
De Delta van de Mississippi was tot aan het eind van de negentiende eeuw een ondoordringbaar landschap van dichte bossen en zompige moerassen. De eerste plantages werden opgebouwd in drogere gebieden, en het product van de oogst werd aanvankelijk afgevoerd langs de talrijke kanalen, tot aan de oevers van de grote rivier, de Missisippi. Maar die Mississippi was een heel onvoorspelbaar: ooit las ik in een strip van Lucky Luke dat de rivier zo grillig was, dat men het ene moment moest heil zoeken in de toppen van de bomen, waarna het water zo snel daalde dat de vissen nog even boven het water bleven zweven. Met het zweet en bloed van zwarte arbeiders werd dit woeste land vierkante meter per vierkante meter ontgonnen.
Tot aan de burgeroorlog beschikte vooral het noorden over de meest efficiënte spoorwegen, in het zuiden bleef het bij kleinere, onafhankelijke maatschappijen die de plantage met de dichtst bijzijnde aanlegsteiger van de Mississippi verbonden. Maar vanaf 1870 begonnen spoorlijnen kriskras het land te doorkruisen, de infrastructuur werd gemoderniseerd - met als belangrijkste financiers de grote industriëlen uit het noorden - zij werden de eerste eigenaars van de grote spoorwegmaatschappijen in het zuiden. Katoen werd nu afgevoerd per trein en de katoenindustrie floreerde.
Op de plantage van Will Dockery hoorde Charley Patton de stoomfluit van de voorbij tuffende Pea Vine.
Charley Patton zong graag en vaak over personen en dingen die zich in zijn buurt afspeelden, en met de Pea Vine was dat niet anders: hij creëerde een bluesnummer waarin donkere basnoten afgewisseld worden met sprekende trebles, snaren die de onafgewerkte zinnen van Charley Patton vervolledigen.
Charley Patton zong graag en vaak over personen en dingen die zich in zijn buurt afspeelden, en met de Pea Vine was dat niet anders: hij creëerde een bluesnummer waarin donkere basnoten afgewisseld worden met sprekende trebles, snaren die de onafgewerkte zinnen van Charley Patton vervolledigen.
 |
| Pea Vine Train |
De spoorweg die langs Dockery Farms liep, de Pea Vine, verdiende haar naam aan het kronkelig verloop ervan, een spoorlijn die zich langs de verschillende plantages kronkelde, net als de takken van een bonenplant. In het westen maakte de Pea Vine verbinding met een andere iconische spoorlijn, de "Yellow Dog".
Op heel wat plantages was een depot voor het vrachtvervoer voorzien, de grote plantages hadden zelfs een bemand ticketkantoor. En was er een feestje op een naburige plantage, dan trok een locomotief met één of twee wagonnetjes door de donkere nacht, om de wilde feestvierders en hun jonge schoonheden in de vroege ochtend weer naar huis te brengen.
Charley Patton zong in juni 1929 zijn "Pea Vine Blues" voor de microfoon, in een opnamesessie die behoort tot de belangrijkste in de bluesgeschiedenis.
The Yellow Dog Blues - Bessie Smith
De eerste spoorlijnen in de VS kregen best wel kleurrijke namen toegewezen. Er was de "Pea Vine" langs de plantage van Dockery's, "The Southern" en dan nog de trein van de Yazoo & Mississippi Valley Company, de "Yellow Dog". de "Yellow Dog" of "het gele hondje" werd zo genoemd, enerzijds omdat de trein voortdurend bedekt as met het gele stof van de omliggende akkers, en anderzijds omdat de trein op de oude onregelmatige sporen geregeld sprongetjes maakte als een hondje.
 |
| The Yellow Dog |
Aan de song "Yellow Dog Blues" hangt trouwens ook een verhaaltje vast! En dat verhaaltje begint bij een andere song uit de Vaudeville, een song met de titel: "I Wonder Where My Easy Rider's Gone".
Dit liedje vertelt over een jongedame, Miss Suzy, die bij de paardenraces heel haar bezit inzet nadat ze een tip had gekregen van ene Jockey Lee. Ze wint het zaakje, maar dan blijkt dat Jockey Lee met haar geld verdwijnt naar de noorderzon. "I wonder where my easy rider's gone today. He never told me he was goin' away". I Wonder Where My Easy Rider's Gone" werd populair gemaakt door Sophie Tucker en raakte in de blueswereld bekend in de versie van Tampa Red.
Dit liedje vertelt over een jongedame, Miss Suzy, die bij de paardenraces heel haar bezit inzet nadat ze een tip had gekregen van ene Jockey Lee. Ze wint het zaakje, maar dan blijkt dat Jockey Lee met haar geld verdwijnt naar de noorderzon. "I wonder where my easy rider's gone today. He never told me he was goin' away". I Wonder Where My Easy Rider's Gone" werd populair gemaakt door Sophie Tucker en raakte in de blueswereld bekend in de versie van Tampa Red.
De grappige song schreeuwde gewoonweg om een antwoord. Dus naar goede bluestraditie schreef W.C. Handy in 1915 een nummer vanuit de positie van "Jockey Lee", met de tekst:
Miss Sue your easy rider got to stay away
So he had to vamp it but the hike ain't far
He's gone where the Southern cross' the Yellow Dog
The Yellow Dog Blues - Bessie Smith
W.C. Handy raapte zijn inspiratie bij de bluessong die hem in 1903 zo geraakt had: "Goin' Where The Southern Cross The Dog", en gaf zijn nummer de titel "Yellow Dog Rag", maar omdat de verkoop uitbleef, doopte hij het om tot "Yellow Dog Blues". En het was Bessie Smith die de song in 1925 onsterfelijk maakte.
Het oorspronkelijke nummer, "I Wonder Where My Easy Rider's Gone", bleef trouwens evenmin onberoerd: de Easy Rider uit de song evolueerde later immers tot de in blueskringen welbekende en beruchte "See See Rider Blues".
Mystery Train - Junior Parker
In 1930 zong de Carter Family voor de Victor Talking Machine een folksong gebaseerd op een oud Keltisch liedje, over een trein van zestien wagonnetjes lang: de "Worried Man Blues". Junior Parker nam samen met zijn "Blue Flames" in de herfst van 1953 het tractiestuur van de trein over om zijn "Mystery Train" te koppelen. De opname werd gemaakt in de Sun-studio van platenbaas Sam Philips. En misschien is de titel van het nummer het meest mysterieuze onderdeel van het lied, want in de song wordt alleszins nergens een Mystery Train vernoemd.
"Mystery Train" werd niet echt een hit voor Junior Parker. Maar het geld stroomde wel binnen toen Elvis Presley het nummer twee jaar later opnieuw uitbracht als B-kantje van "I forgot to Remember to Forget". De "Mystery Train" bracht Elvis op weg naar de eeuwige rockabilly-roem.
Sunnyland Train - Sunnyland Slim
Sunnyland Slim was al de zeventig gepasseerd toen hij zong over de Sunnyland Train. Hij had dus bakken ervaring verworven, en daar kan je in dit nummer niet omheen.
I Am The Train - Ian Siegal
Van kust naar kust trekt hij zijn spoor door het landschap. Niet Ian Siegal, maar zijn trein. Met priesters en politici aan boord. "I've got stones in my passway, can't you feel my pain". Hij is niet de reis, hij is niet het spoor, neen, hij is de trein.
De Britse bluestroebadour Ian Siegal is vriend aan huis in de Gentse Missy Sippy-bluesclub, en op die plek pakte hij ook mij al meermaals in met zijn indringende blues. Zijn shows zijn rauw en innemend. Denderend en daverend, hotsend en stomend en af en toe weer ingehouden zwoegend. Met een stem doordrongen van de whiskey brengt hij pekzwarte humor, met zijn vurige slide-gitaarspel tilt hij de blues naar een hoger niveau. Ian Siegal heeft naast een flesje whiskey ook de geest van Howlin' Wolf in zijn binnenzak en hij brengt de blues vanuit een donkere ziel, met steeds veel eerbetoon aan de aloude bluesrakkers. Hij bezorgde me al meer dan eens kippenvel dus ik... tja, ik ben een grote fan.
Hear My Train A Comin' - Jimi Hendrix
Nadat Johnny Allen Hendrix in 1961 zijn achttiende verjaardag had gevierd, stapte hij met tegenzin op de trein naar California om daar zijn legerdienst te vervullen als paracommndo. Jimi Hendrix verliet zijn stad en zijn geliefden, en was daardoor emotioneel danig onder de indruk. Maar onder de titel "Getting My Heart Back Together" bracht die trein ook zijn bevrijding. Hendrix ontmoette tijdens zijn legerdienst in de nabijgelegen cafeetjes heel wat andere muzikanten, en die mannen maakten indruk op hem. En toen hij na veertien maanden bij een mislukte parachutesprong zijn enkel brak, mocht hij het leger verlaten. Er wordt ook wel eens beweerd dat Jimi Hendrix zich voor deed als homoseksueel om zo uit het leger ontslagen te worden. Alleszins, hij kon verzaken aan zijn dienstplicht en trok verder als artiest door het zuiden van de VS. De muzikale carrière van een legende was begonnen.
Jimi's trein rolt doorheen het gevarieerde Amerikaanse landschap waar mensen met een andere huidskleur of een ander geloof welkom zijn aan boord. In het lijf van Jimi Hendrix stroomde dan ook Afro-Amerikaans, Cherokee en Iers bloed!
Jimi's trein rolt doorheen het gevarieerde Amerikaanse landschap waar mensen met een andere huidskleur of een ander geloof welkom zijn aan boord. In het lijf van Jimi Hendrix stroomde dan ook Afro-Amerikaans, Cherokee en Iers bloed!
Toch vond Jimi Hendrix zijn trein een lastig vehikel. Hij werkte aan "Hear My Train Comin'" immers meer dan drie jaar en nooit kwam hij voor zichzelf tot een echt bevredigend resultaat. De enige versie die ooit werd uitgebracht verscheen in de documentaire "Experience" die in 1967 gedraaid werd. Na een valse start speelt Jimi Hendrix het nummer akoestisch, puur en met ontzettend veel gevoel. Het klinkt zo oprecht. Aan het einde relativeert hij zichzelf weer, met de woorden "Did you think I could do that?". De performance voor de documentaire wordt terecht beschouwd als één van de meest memorabele vertolkingen uit het oeuvre van Jimi Hendrix.
Tijdens zijn concerten speelde Jimi Hendrix het nummer geleidelijk aan meer in een bluesrockversie met lange gitaarsolo's. De akoestische versie uit "Experience" verscheen op het compilatie-album "Jimi Henrix, Blues" uit 1994. Die CD kreeg ik zelf ooit als verjaardagskadootje, en zeg nu zelf, Jimi Hendrix en blues op je verjaardag, hoe mooi kan het leven zijn?
Right On Time - Eric Bibb, Ale Möller, Knut Reiersrut
Met de trein zou je er al zijn. De trein van Eric Bibb vertrekt dan ook precies op tijd. En toch... toen Eric aan het station kwam, maakte de trein al snelheid. Gelukkig was er nog de "brakeman", die speciaal voor Eric de trein vertraagde zodat hij alsnog aan boord kon springen. Aan boord van de gospel train, en dat is een plek waar Eric Bibb, de man met de fijne soulvolle stem, zich zeker thuis zal voelen. Stockholm is de vermoedelijke eindbestemming, de Zweedse stad waar Eric Bibb aan verknocht is. En voorts houdt Eric Bibb het graag zo simpel mogelijk. Dat werd een goede gewoonte, nadat hij als elfjarige knaap van Bob Dylan een gouden raad kreeg: "keep it simple, forget all that fancy stuff".
Rock Island Line
Een trein met levende dieren aan boord, kreeg voorrang op het spoor. Zo hoorde het. Toen field recorder John Lomax de gevangenissen bezocht, hoorde hij een lied zingen over een machinist die ruw ijzer smokkelde, terwijl hij aan een douanepost aangaf dat hij enkel vee vervoerde. De song droeg de titel "Rock Island Line" en in 1934 maakte John Lomax in de Arkansas Cummins State Farm Prison deze versie, ingezongen door een gevangene met de naam Pace Kelly.
Aan de zijde van John Lomax liep zijn protégé Leadbelly, die "Rock Island Line" in 1940 in een commerciële opname vereeuwigde. En ten slotte zou Lonnie Donegan in 1955 het nummer omvormen tot een skiffle-versie, waarbij hij de oorspronkelijke tekst aanvulde met een strofe waaruit blijkt dat de machinist van de Rock Island Line de tolbeambte misleidt door aan te geven dat zijn trein levend vee vervoert. Daarmee zou de machinist, volgens Donegan, vermijden om tol te betalen. In werkelijkheid moest echter geen tol betaald worden, maar kreeg een trein met levende dieren voorrang aan de tunnel.
Pan-American Blues - Deford Bailey
Deford Bailey is nog zo'n man die als geen ander de trein imiteert op zijn mondharmonica. Bailey is geboren Tennessee in 1899 als kleinzoon van slaven. Op driejarige leeftijd raakte hij verlamd door polio, hij was gedurende een jaar bedlegerig en liep een belangrijke groeiachterstand op. Maar net al die ellende stimuleerde de vastberadenheid om de geluidjes die hij rondom zich hoorde te imiteren op zijn instrument: je hoort in zijn muziek huilende jachthonden, de dieren van de boerderij en uiteraard de trein.
In 1925 maakte Deford Bailey zijn radiodebuut en twee jaar later bracht hij zijn indrukwekkende trein-imitatie "Pan-American Blues" uit.
De WSM-radiopresentator kondigde Deford Bailey aan met de volgende woorden "For the past hour, we have been listening to music largely from Grand Opera, but from now on, we will present ‘The Grand Ole Opry'”. En zo was ook meteen de naam ontstaan van wat intussen het langst bestaande radioprogramma is geworden: "Grand Ole Opry", een programma waarin Deford Bailey regelmatig zijn opwachting maakte. Bailey speelde trouwens ook gitaar, banjo en "the bones", een paar ribben dat hij als percussie-instrument gebruikte. Maar hij stond het meest gekend om zijn mondharmonica-tunes.
In 1941 stapte hij echter op de verkeerde trein: omwille van een dispuut over auteursrechten werd hij bij WSM de laan uit gestuurd. Zijn carrière werd gefnuikt en Bailey was sinds die dag gedoemd om schoenen te poetsen voor de kost. Hij overleed in 1982.
In 1941 stapte hij echter op de verkeerde trein: omwille van een dispuut over auteursrechten werd hij bij WSM de laan uit gestuurd. Zijn carrière werd gefnuikt en Bailey was sinds die dag gedoemd om schoenen te poetsen voor de kost. Hij overleed in 1982.
Train Whistle Blues - Jimmie Rodgers
De "brakeman" of "remmer" had best een hachelijke job, want om de trein tot stilstand te brengen moest hij in de verschillende wagons de mechanische rem gaan activeren - en in die tijd kon je nog niet zomaar van de ene wagon in de andere stappen zonder halsbrekende toeren uit te halen. En aangezien slechts één remmer verantwoordelijk was voor de hele trein, moest hij dus van wagon naar wagon klauteren tot alle remmen geactiveerd waren. De remmer verbleef tijdens de treinrit in de "caboose", dat was de laatste wagon van de trein die was ingericht als schuilhok voor de arbeiders. De remmer trok eerste de rem van de caboose aan, en daardoor vertraagde de trein al een beetje. Daarna sprong hij van wagon naar wagon om de andere remmen te activeren, terwijl hij met handgebaren signalen gaf aan de conducteur.
Bovendien was het de verantwoordelijkheid van de remmer om te waken over een goede koppeling tussen de verschillende wagons én de remmer moest er op toezien dat geen lading van de trein viel. Heel gevaarlijk allemaal, en er tuimelde wel eens een remmer van de trein, of hij werd geraakt door signalisatiemateriaal of bomen langs de rand van de spoorlijn. En ook binnenin de wagons moest de remmer voortdurend op zijn hoede zijn om niet geplet te raken door de schuivende lading aan boord.
Pas aan het begin van de twintigste eeuw werd een wet gestemd die er voor zorgde dat één remmer maximaal verantwoordelijk was voor twee wagons.
Dit is Jimmie Jodgers met de "Train Whistle Blues".
Railroad Bill - Van Morrison
 |
| Railroad Bill |
De blinde passagier die het onderspit moest delven en verbolgen achter bleef in de spoorwegberm, was een zekere Morris Slater. En ook hij was van geen kleintje vervaard. Hij voelde zich heel erg vernederd en nam zich ter plekke voor om een wraaktocht, een vendetta te starten tegen de spoorwegmaatschappij. Onder het pseudoniem "Railroad Bill" verwondde de schurk de komende jaren meerdere spoorwegarbeiders en op een dag slaagde hij er zelfs in om een trein te kapen. Railroad Bill werd een gezochte boef en zijn afbeelding verscheen als outlaw op de affiches van gezochte criminelen, met een beloning van 350 dollar op zijn kop.
Vele jaren later, in 1998, haalde Van Morisson zijn jeugdherinneringen opnieuw boven, en samen met zijn jeugdvrienden Lonnie Donegan en Chris Barber stapte Van Morrison opnieuw op de aloude skiffle trein met het album "Live in Belfast, 1998", om het schurkenverhaal van "Railroad Bill" opnieuw in de ether te sturen.
Mean Conductor Blues - Ed Bell
Tja, die spoorwegarbeiders, dat waren ruwe bolsters. En blinde passagiers, daar moesten ze niet van weten. Bluesman Ed Bell kwam in aanvaring met de conducteur van een passagierstrein: zijn meisje werd door een gemene conducteur meegenomen, en zelf moest hij een ticketje betalen om aan boord te mogen. En dat was geen optie, want Ed Bell... was blut.
In die tijd had de Piedmont-bluesman dan ook nog niet van de reputatie die hij vandaag geniet. Zijn identiteit werd pas recent door historici bevestigd, terwijl hij in de jaren twintig ook toerde onder de exotische pseudoniemen Sluefoot Joe of Barefoot Bill From Alabama.
In die tijd had de Piedmont-bluesman dan ook nog niet van de reputatie die hij vandaag geniet. Zijn identiteit werd pas recent door historici bevestigd, terwijl hij in de jaren twintig ook toerde onder de exotische pseudoniemen Sluefoot Joe of Barefoot Bill From Alabama.
Freight Train Blues - Derroll Adams
 |
| Deroll Adams |
Deroll Adams trok verder rond, nu met een caravan. En onderweg maakte hij kennis met een getalenteerde gitaarspeler die er als een cowboy bij liep onder de naam Ramblin' Jack Elliott. Het duo speelde samen de voorstelling van hun leven en het publiek brak het kot af: de mix van gitaar en banjo sloeg aan! Jack vertrok naar Europa en Deroll volgde hem, om uiteindelijk in Brussel en geregeld ook in café "Welkom" te verzeilen, waar hij naam maakte als een vrolijke, tedere en humoristische banjospeler. Hij verkaste nog naar Antwerpen waar hij op 6 februari 2000 overleed.
That Same Old Train - Snooks Eaglin
De Pan-American was een staaltje van vernuft, een lange trein uit metaal in een periode waarin houten treinwagons nog dagelijkse kost waren. De Pan-American werd in 1921 ingehuldigd als slaaptrein om de 1482 kilometer tussen de havenstad New Orleans en Cincinnati in Ohio te overbruggen in het tijdspan van een etmaal. Zeg dus niet zo maar "That same old train" tegen dit monster van ijzer!
Maar voor Snooks Eaglin is het wel dezelfde oude trein die hij hoort vertrekken uit zijn thuisstad New Orleans. En die trein heeft zijn liefje meegenomen.
Love In Vain - Robert Johnson
Toen Robert Johnson zijn vriendinnetje zag verdwijnen met de trein, brak zijn hart en rolden de tranen over zijn wangen. In het prachtige "Love In Vain" weet hij dat trauma op een levendige en intens sombere manier te vertolken. "The blue light was my blues, and the red light was my mind": dit is de diepe tristesse zoals je die alleen in de blues terugvindt. En wat mij betreft, ik vind het één van de mooiste bluesballads ooit.
The New 'Frisco Train - Washington White
Je kan dus maar beter uitkijken en je liefje uit de buurt van het station houden. Want voor je het weet is ze vertrokken. En soms gaat het heel snel. Vraag maar aan Booker T Washington White, of kortweg Bukka White. In een intrigerend vraag/antwoordspel vertelt hij hoe ook hij zijn meisje verdween, terwijl je op de resonator gitaar de "Frisco Train" hoort wegdenderen. De "Frisco Train" was een passagierstrein tussen Saint Louis en San Fransisco die werd getrokken door een indrukwekkende blauwe locomotief, de "meteoor". En de wagons van de "Frisco Train" kregen exotische namen als de "Normandy", de "Richmond Heights" en de "Niangua River".
 |
| Bukka White |
Train That Carried the Girl from Town - Frank Hutchison
Frank Hutchison deelt onze liefde voor de trein niet: hij koestert alleen maar haat. Tja, het was een trein die zijn meisje uit de stad wegvoerde. "Train That Carried the Girl from Town".
Hutchinson was de "trots van West Virginia", "The Pride of West Virginia". Hutchinson was ook één van de eerste witte mannen die de blues vertolkte: met de gitaar op de schoot en een pennemes als slide. Hutchinson was eigenlijk een mijnwerker - men zegt dat hij een kunstbeen had na een ongeval in de mijnen - en het was 1904 toen de eerste spoorweg in Logan County werd aangelegd. En met die treinen arriveerden de Afro-Amerikaanse migranten, en dus ook de blues die Hutchinson beroerde.
Train, Bring My Baby Back - J.D. Short
J.D. Short zit op hetzelfde spoor, en met een beangstigende intro op de mondharmonica maakt J.D. Short het duidelijk: de trein moet zijn liefje terugbrengen. J.D. Short werkte in de naoorlogse periode samen met zijn neef Big Joe Williams, maar Short speelde ook vaak als one-mansband: hij beheerste de saxofoon, de clarinet, de mondharmonica en en drums
Distant Lonesome Train - John Mayal & Caroline Wonderland
De Britse gitarist John Mayall zit al nagenoeg vijfenvijftig jaar op de bluestrein, en maar liefst 87 jaar op de trein des levens. En toch rijdt zijn trein nog altijd even gesmeerd. John Mayall nam tijdens zijn carrière wel vaker andere bluesartiesten mee aan boord, en deze keer knipt hij het kaartje van de Texaanse blueszangeres Carolyn Wonderland aan boord van de "Distant Lonesome Train", een nummer van het album "Nobody Told Me" uit 2019.
I Thought I Heard That Train Whistle Blow - Alexis Korner's Blues Incorporated
We bevinden ons in het Engeland van de jaren zestig. En de bluestrein mocht dan al op afstand zijn, Alexis Korner had een goed gehoor voor de stoomfluit die weergalmde vanuit het zuiden van de VS. Het geluid van die trein bracht waarschijnlijk ook zijn migratie-achtergrond weer in herinnering: Alexis Korner was de zoon van een Joodse Oostenrijkse cavalerie-officier, zijn mama was Grieks. De familie woonde in Zwitserland, Frankrijk en Noord-Afrika tot de tweede wereldoorlog hen dwong om met één van de laatste schepen naar het Verenigd Koninkrijk te vluchten. En daar, in Londen, ging Alexis Korner banjo spelen in de band van Chris Barber. De rest is bluesgeschiedenis.
 |
| Alexis Korner's Blues Incorporated |
Bij Chris Barber ontmoette Alexis Korner de mondharmonicaspeler en bluesfan Cyrill Davies en samen richtten ze Blues Incorporated op, één van de eerste bluesbands in Europa, waar onder meer Brian Jones, Mick Jagger, Charlie Watts, Jack Bruce, Ginger Baker en Eric Burdon deel van uitmaakten.
White Line Express - Steven Troch Band
 |
| Steven Troch |
When My Train Pulls In - Gary Clark Jr.
Sommige nummers blijven uren in je hoofd galmen als een trein in een holle tunnel. Dit is er zo eentje: "When My Train Pulls In" van Gary Clark Jr. "I'll be ready now, I'll be ready when my train pulls in". Maar de trein die Gary Clark Jr. op het oog heeft, lijkt wel te ontsporen in de krijsende gitaren waarmee het nummer zijn climax bereikt.
Freight Train - Elizabeth Cotten
In 1906 schreef een twaalfjarig meisje een liedje over een goederentrein: "Freight Train". Op een rechtshandige gitaar dan nog, die ze als linkshandige op zijn kop hield om met twee vingers de juiste noten te tokkelen.
Maar met het maken van muziek kan je God niet dienen, dus zette Elizabeth Cotten onder druk van haar vrome familie de gitaar maar weer aan de kant. De "Freight Train" belandde op een zijspoor, tot Elizabeth Cotten veertig jaar later als huishoudhulp aan de slag ging bij etnomusicoloog Charles Seeger. Daar speelde ze op een avond haar "Freight Train" voor zijn kinderen, en Seeger herkende meteen het talent dat hij letterlijk in huis had. Haar liedje had de gevoelige snaar van een etnomusicoloog geraakt, en toch kostte het Elizabeth Cotten nog behoorlijk wat moeite om de auteursrechten te verwerven van het nummer dat ze vier decennia eerder had geschreven. "Freight Train".
Maar met het maken van muziek kan je God niet dienen, dus zette Elizabeth Cotten onder druk van haar vrome familie de gitaar maar weer aan de kant. De "Freight Train" belandde op een zijspoor, tot Elizabeth Cotten veertig jaar later als huishoudhulp aan de slag ging bij etnomusicoloog Charles Seeger. Daar speelde ze op een avond haar "Freight Train" voor zijn kinderen, en Seeger herkende meteen het talent dat hij letterlijk in huis had. Haar liedje had de gevoelige snaar van een etnomusicoloog geraakt, en toch kostte het Elizabeth Cotten nog behoorlijk wat moeite om de auteursrechten te verwerven van het nummer dat ze vier decennia eerder had geschreven. "Freight Train".
Freight Train Boogie - Red Foley
De countryzanger Red Foley, die laat de stoomfluit gillen en zijn goederentrein komt meteen op snelheid. Het onderstel dat de wielen van een trein ondersteunt, noemt men trouwens de "bogie". En die boogie maakt tijdens de treinrit een schommelende beweging. Boogie-woogie dus.
Foley groeide op in een kruidenierswinkel waar ook muziekinstrumenten werden verkocht, instrumenten waar hij dus al op jonge leeftijd mee vertrouwd raakte. Foley zong ballads en snelle boogiewoogie, en als countryzanger was hij ook actief op het witte doek. Another "Freight Train Boogie".
Prettiest Train - Alan Lomax
De mooiste trein naar de vrijheid, daarover droomden de geïnterneerden van de Parchmann Prison Farm. Geen wonder dus dat de trein ook deel uitmaakte van de liedjes die ze zongen tijdens de dwangarbeid Alan Lomax maakte er in 1947 een opname van. The "Prettiest Train".
I'm Free At Last - Southern Sons
In de kadans van een trein vieren de Southern Sons de dag dat de Afro-Amerikanen bevrijd zullen worden van hun ketenen. "I'm Free At Last!".
Het was deze spiritual, "I'm Free At Last", waar Martin Luther King naar verwees, toen hij in 1963 zijn fameuze speech "I Had A Dream" afsloot met de woorden "Free at Last! Free at Last!".
Het was deze spiritual, "I'm Free At Last", waar Martin Luther King naar verwees, toen hij in 1963 zijn fameuze speech "I Had A Dream" afsloot met de woorden "Free at Last! Free at Last!".
And when this happens, and when we allow freedom ring, when we let it ring from every village and every hamlet, from every state and every city, we will be able to speed up that day when all of God's children, black men and white men, Jews and Gentiles, Protestants and Catholics, will be able to join hands and sing in the words of the old Negro spiritual:-
Free at Last! Free at last!
I Had A Dream - Martin Luther King
De Gospel Train - Fisk Jubilee Singers
Freedom for all! Stap dus mee aan boord van de Gospel Train, de Fisk Jubilee Singers nodigen uit en er is plaats voor iedereen!
This Train - Sister Rosetta Tharpe
Door het landschap van de spirituals en de gospelsongs kruis je de trein naar het beloofde land. "This Train Is Bound For Glory" was een populaire gospelsong in de jaren twintig, en aan het eind van de jaren dertig reserveerde de gitaarspelende non Sister Rosetta Tharpe met het nummer haar ticketje naar de zevende hemel.
Maar ook op aarde maakte Sister Rosetta Tharpe al deel uit van "The Gospel and Blues Train", een gezelschap dat in 1964 door Engeland toerde met onder meer Blind Gary Davis, Sonny Terry & Brownie McGhee, Muddy Waters, Otis Spann en Cousin Joe Pleasants.
De Britse jongelui waren laaiend enthousiast: de concerten waren in een mum van tijd uitverkocht en de kritiek naderhand was overweldigend. Bluesfans van over het hele land schoven geduldig aan voor een kaartje, Engeland slurpte gulzig van de exotische Amerikaanse blues! En omgekeerd genoten de Amerikaanse bluessterren van de uitverkochte zalen, vrij van segregatie, waar ze aanbeden werden door de jonge Britse knapen en meiden.
Op 7 mei werd de Blues and Gospel Train gefilmd in een wel uitzonderlijke setting: het treinstation van Chorlton werd omgebouwd tot "Chorltonville", het fictieve decor van een treinstation uit het zuiden van Amerika. Terwijl het publiek vanop het tegenoverliggende perron toekeek, verzorgden de bluesgoden een onvergetelijk optreden. Sister Rosetta Tharpe was meest in haar element en kwam die avond aangereden in een paardenkoets : the charriot that swings low, meets the train. This Train!
Slidin' Delta - J.D. short
De gospeltrein neemt vaart, maar wij landen terug met de beide voeten op de grond. En om intens te genieten, stappen we over op de "Slidin' Delta", een bijna ergerlijk trage trein, traag glijdend als een schildpad.
J.D. Short hoorden we al op de mondharmoninca in "Train, Bring My Baby Back", maar J.D Short was ook een fantastische zanger met een indrukwekkende vibrato in zijn stem. En die "Slidin' Delta" mag dan al tergend traag zijn, eens hij op gang trekt blijft hij diep nazinderen.
J.D. Short hoorden we al op de mondharmoninca in "Train, Bring My Baby Back", maar J.D Short was ook een fantastische zanger met een indrukwekkende vibrato in zijn stem. En die "Slidin' Delta" mag dan al tergend traag zijn, eens hij op gang trekt blijft hij diep nazinderen.
Empire State Express - Son House
Tergend traag, dat is het laatste wat je over de "Empire State Express" kon zeggen, want al in 1891 haalde de passagierstrein tussen New York City en Buffalo een gemiddelde snelheid van 99 km/h en een topsnelheid van 132 km/h. Daarmee was de "Empire State Express" de eerste trein die een afstand van 230 kilometer non-stop kon afleggen. De trein werd getrokken door de iconische locomotief N° 999, een zwarte stoomlocomotief met eigen remmen en aan weerszijden de gouden inscriptie "Empire State Express".
Die trein moet een grote indruk hebben nagelaten bij deltabluesman Son House, in die mate dat Son House in zijn nummer "Empire State Express" om een gratis ritje smeekt bij de conducteur.
Asked the depot agent,
"Please let me ride the blinds."
He said, "Son, I like to help you...you know,
But the Empire State ain't mine".
The Empire State...you know she,
Rides on Eastern time.
The Empire State,
She rides on Eastern time,
She's the "rollingest" baby,
On the New York Central line.
Empire State Express - Son House
Frisco Train Blues - King Oliver, Texas Alexander
 |
| King Oliver |
The Carrier Railroad (The Carrier Line) - Sid Hemphill
Schepen zinken en bootjes vergaan, dus was het veel veiliger om het transport per trein te organiseren. En toch... heel af en toe werd ook een trein tot schroot vernield. En zo verging het ook met The Carrier Line.
John Carrier was de oprichter van de Carrier Railroad in het westen van de Delta. Eén van zijn ingenieurs, Dave Cowart, was berucht om het feit dat hij de trein veel te snel opdreef en ergens rond 1905 liet hij een stoomtrein crashen waarbij meerdere arbeiders en een priester ernstige brandwonden opliepen. Het relaas van The Carrier Line dat werd gezongen door Sid Hemphill, eindigt in de bluesballads op hetzelfde niveau als de songs over "John Henry" en "Stagger Lee" waar ik in eerdere afleveringen over vertelde. Sid Hemphill zong over de Carrier Line immers met dezelfde kracht en energie als die waarmee de treinen zelf over de spoorlijn raasden. En zelfs bijna tachtig jaar nadat Alan Lomax de opname in 1942 maakte, klinken de 21 strofes van de ballad nog even levendig en fris.
Nobody had a nickle, you couldn’t get a dime.
If you want to make your money, boys, work on Mr. Carrier’s time.
Oh, my honey babe
The Carrier Line - Sid Hemphill
Engine One-Forty-Three - The Carter Family
Het tragische verhaal van de treincrash werd een successong in het repertoire van de Carter Family. A.P, Sarah en Maybelle Carter doen hun relaas van de treincrash, maar neem het gerust met een grove korrel zout, want neen, Alley's moeder kwam niet ter plaatse - zij was vijf jaar eerder al overleden. Alley had evenmin blonde lokken, hij was zwart van haarkleur. En de stoker van de trein, die had helemaal geen aandeel in het ongeluk. Het nummer van de locomotief was 134 en dus niet One-Forty-Three. Maar desondanks kon de Carter Family wel het succes van hun deels fake-newverhaal in goud omzetten, want de plaat ging meer dan 90.000 keer over de toonbank.
Station Blues - Otha Turner and the Rising Star Five and Drum Band
Machnist Dave Cowart van The Carrier Line dreef zijn locomotief, "The Nine" dus met grote snelheid doorheen Mississippi Hill Country, en dat is de regio waar Otha Turner met zijn Five and Drum Band de plaatselijke picknicks opvrolijkte. Otha Turner maakte zijn debuutalbum "Everybody Hollerin' Goat" op 91-jarige leeftijd - wie kan dat zeggen - maar het volgende nummer komt uit zijn tweede album "From Senegal to Senatobia": "Station Blues".
De variatie op "Sitting on top of the world zal je wellicht niet ontgaan. Maar wat een kracht schuilt er in die fife and drum compositie!
Peavine Bues - Rory Block
"The Carrier Line" van Sid Hemphill werd nooit echt gekopieerd, wat niet kan gezegd worden over de "Pea Vine Blues" van Charley Patton. Tja, "When A Woman Gets The Blues"... over vrouwen en de blues zullen we het nog uitgebreid hebben, maar Rory Block maakte alleszins een knappe versie van de "Peavine Blues" voor haar album uit 1995.
The Panama Limited - Washingon White
In handen van Bukka White werd de Panama Limited een knap staaltje "talkin' blues" met ademontnemende slide-gitaar: Bukka White imiteert in "The Panama Limited" op zijn resonator gitaar zowat alle geluidjes die aan de trein gerelateerd zijn: de stoomfluit uiteraard, de rinkelende bel, het knallen van de wielen op de sporen en de rem waarmee de trein in het station tot stilstand komt.
She asked the man again what time it was
He told her go lay her head on the rail line
And she hear that rail poppin', train time wasn't long
Old soul stooped down, she heard the rail poppin', you know
And she got up singin', you know
I'm a motherless child, I'm a long way from my home
Mmm, mmm, mmm, mmm, mmm
The Panama Limited - Washington White
Train Time - Jack Owens, Benjamin "Bud" Spires
Je oor tegen de rails leggen, het is een behoorlijk bluesy manier om te weten te komen wanneer de trein arriveert. Voor Jack Owens is het allemaal genoeg geweest. Hij hoorde de stoomfluit, "Train Time" is aangebroken.
Railroad Man - Hattie Goff
Terwijl we opnieuw de Parchman State Pentiantiary passeren, horen we in de werkvelden een gevangene met de naam Hattie Goff een deuntje zingen over de "Railroad Man".
Fast Old Train - Hayes McMullan
Toen in 1967 de opnames van het album "Everyday Seems Like Murder Here" gemaakt werden, had Hayes McMullan anders wel veel schroom om de blues te spelen. Hij had al meer dan drie decaden zijn gitaar aan de kant gelegd en hij schuwde de blues als een taboe binnen de kerkelijke omgeving waarin hij die periode vertoefde. Toch slaagde de bluesdidact en documentairemaker Gayle Dean Wardlow er in om McMullan opnieuw voor de microfoon te brengen en om zo de muziek die hij had gecreëerd in de tijd van Charley Patton en Willie Wrown, weer levend te maken. En toen Hayes McMullan de "Fast Old Train" inzette, werd meteen duidelijk dat hier een natuurtalent aan het werk is.
Dixie Flyer Blues - Bessie Smith
Bessie Smith, de keizerin van de blues, was haar leven lang "on the road". Meer nog, Bessie had eigenlijk geen echte thuis. en voor een zwarte artiest, laat staan voor een vrouw, was het leven op de baan niet gemakkelijk. Door segregatie werden zwarten veelal geweigerd in de reguliere hotels - zelfs dames met de status en de financiële middelen waarover Bessie Smith tijdens haar hoogtepunt beschikte.
Maar toch reisde Bessie Smith van stad naar stad in stijl, in een luxueuze en op maat gemaakte treinwagon met twee verdiepingen, een complete keuken, vier slaapkamers en een badkamer. De trein was groot genoeg om het hele gezelschap van de tentshow te vervoeren en de sfeer aan boord was op zijn zachtst gezegd heel geanimeerd: door het extravagante leven van Bessie Smith was de treinwagon uiteindelijk een mengeling van hotel, een saloon en een bordeel. En je kon er niet naast kijken: het was een knalegele wagon met daarop in grote groene letters de naam "Bessie Smith". Wanneer de Empress of the Blues in de stad arriveerde, had iedereen het geweten!
De "Dixie Flyer Blues" is een nummer uit 1925.
Evening Train - Son House
Son House zit vol ongeduld: hij neemt de morning train, want met de "Evening Train" komt hij misschien te laat. We weten niet waarom, maar de intense, donkere a capella zang van Son House laat ons een duidelijk vermoeden! "Evening Train".
Bring It On Home - Sonny Boy Williamson II
Thuiskomen, dat doen we met Sonny Boy Williamson de tweede, want ook in 1963 was het thema van migratie en dus de trein nog stomend actueel. Sonny Boy Williamson de tweede trekt zijn locomotief op gang met een indrukwekkende vibrato in de stem, waarna zijn band een strak treinritme ontplooit. Met de trillende stem lijkt het even alsof de emoties bij Sonny Boy de overhand nemen, maar niets is minder waar: dit getuigt eerder van een enorme stemcontrole waarbij de vibrato het verlangen om huiswaarts te keren accentueert. Bring It On Home!
Peavine - john Le Hooker, Canned heat
Charley Patton's "Pea Vine Blues" werd meegenomen in het repertoire van Big Joe Williams, Fred McDowell, Charlie Musselwhite én van John Lee Hooker. Laten we afsluiten met de rode draad en de inspiratie van deze podcast, een nummer uit het album "Hooker & Heat": Peavine blues.
Bb Bm B
Spotify Afspeellijst